Programma 4 Natuur en milieu

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

Natuur
Samen met onze partners, zoals de waterschappen, de natuur- en landbouworganisaties en de gemeenten, hebben we hard doorgewerkt aan de realisatie van het Natuurnetwerk Brabant en het herstel van de natuur. Er zijn veel (inpassings)plannen opgesteld, gronden aangekocht en gebieden als natuur ingericht. In veel gebieden is daadwerkelijk de schop de grond in gegaan. Daarnaast blijkt wederom dat Raad van State-procedures veel langer duren dan voorzien.

Omdat het tempo van realisatie van het Natuurnetwerk Brabant nog te laag is, zijn diverse versnellingsacties ingezet. Zo zijn met drie Brabantse waterschappen en met drie terreinbeherende organisaties overeenkomsten gesloten over het in hoger tempo aanleggen van nieuwe natuur.

In 2020 is veel aandacht uitgegaan naar het herstel van de stikstofgevoelige Natura2000-gebieden. Met het Rijk en de andere provincies zijn afspraken gemaakt om in de periode 2021 – 2030 extra in te zetten op natuurherstel in en rondom onze stikstofgevoelige Natura2000-gebieden. Hiervoor is landelijk € 2,85 miljard beschikbaar voor de komende tien jaar.

Op 15 december hebben GS de uitvoeringsagenda Brabantse Ontwikkelaanpak Stikstof 1.0 (BOS) vastgesteld. Een voortschrijdende dynamische agenda waarin we in willen of moeten spelen op nieuwe relevante actualiteiten en ontwikkelingen. We zetten in op drie pijlers (de tandwielen) die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden: Versnelling van natuurherstel, verlaging stikstofdepositie en het mogelijk maken van gewenste maatschappelijke en economische ontwikkelingen. In 2020 zijn we gestart met een aantal maatregelen die moeten bijdragen aan het op stoom brengen van de drie tandwielen, zoals de lancering van de opkoopregeling piekbelasters en de inrichting van een ondersteuningsloket stikstof waar vraag en aanbod van stikstof bij elkaar worden gebracht. Omdat we tegelijk willen werken aan de natuur, het herstel van het natuurlijk systeem én perspectief voor de landbouw hebben we richting gegeven aan de gebiedsgerichte aanpak groen blauw. In 2021 werken we deze richting verder uit tot een concrete aanpak. In en rondom de Natura 2000-gebieden Ulvenhoutse Bos, Grenscorridor N69 en Peelvenen zijn inmiddels verkenningen gestart.

Begin 2020 is de Brabantse Bossenstrategie vastgesteld. We gaan de Brabantse bossen toekomstbestendiger maken door 60.000 ha bos geleidelijk te vernieuwen. Daarnaast willen we in de komende 10 jaar 13.000 ha nieuw bos aanleggen. Dit alles onder de voorwaarde dat hiervoor adequate financiering wordt gevonden.

Naast natuurontwikkeling en natuurherstel is er onder meer een nieuwe Stimuleringsregeling Landschap ontwikkeld en is de 257e subsidie voor een groen en klimaatbestendig schoolplein verleend. Daarnaast is een adviescommissie Wolven ingesteld.

VTH
De verstrekte VTH-jaaropdracht 2020 is nagenoeg geheel uitgevoerd. Dit omvat vergunning- en toezichttaken voor de WABO, Wet Natuurbescherming (Wnb), Waterwet en Ontgrondingenwet. Over de VTH-taakuitvoering, de uitkomsten daarvan en de financiën worden de Staten nader geïnformeerd via een statenmededeling als de jaarrapportages van de diensten er zijn. Door de Zuidelijke rekenkamer is onderzoek gedaan naar de uitvoering van VTH, daarbij zijn de hogere risicobedrijven op Moerdijk als uitgangspunt genomen. Ook is er onderzoek gedaan naar het project Intensivering Toezicht Veehouderij om lessen te leren van dit traject en die te kunnen vertalen naar nieuwe werkwijzen en andere sectoren.

Milieu
In 2020 hebben wij ingezet op een verdere verbetering van de luchtkwaliteit en vermindering van de geluid- en geurhinder. Op dit moment hebben in Nederland 69 gemeenten en 11 provincies het Schone Lucht akkoord ondertekend. In Brabant hebben 21 gemeenten ondertekend. De aanpak van bodemsanering is in 2020 doorgezet, maar heeft op een aantal onderdelen hinder/vertraging ondervonden (bv bij afstemming met bewoners) van de coronamaatregelen. We voeren de nazorg van gesloten stortplaatsen uit. Verder is de nulmeting CO2-voetafdruk provinciale organisatie uitgevoerd.

Gezondheid

Tevens heeft GS de startnotitie Gezondheid vastgesteld als voorbereiding op het beleidskader dat begin 2021 volgt.

Impact van de coronacrisis op de uitvoering en de realisatie van de geplande prestaties / inzet verbonden partijen: Voor gebiedsprocessen zijn ‘schetssessies met de kaart op tafel’, informatieavonden en andere interactieve bijeenkomsten met de partners in het gebied cruciaal. Door Corona was dat in 2020 maar heel beperkt mogelijk. Bijeenkomsten zijn daarom zoveel mogelijk digitaal georganiseerd. Dit levert echter niet de interactie op die live zou plaats vinden. De coronapandemie zette het openbare leven op een lager pitje; dit zorgde vanaf maart 2020 voor minder luchtvervuiling en minder geluid.

Hebben we bereikt wat we wilden bereiken?

Terug naar navigatie - Hebben we bereikt wat we wilden bereiken?

Realisatie van een robuust en samenhangend natuurnetwerk

Terug naar navigatie - Realisatie van een robuust en samenhangend natuurnetwerk

Omschrijving (toelichting)

Indicator:
• In 2027 is het robuuste en samenhangende natuurnetwerk gerealiseerd.

Kwaliteit (indicator)

O

O

Het tempo van realisatie is, overeenkomstig met het landelijk beeld, te laag. Er zijn diverse versnellingsacties ingezet. Zo hebben we in 2020 programmeringsafspraken met drie waterschappen en drie terrein beherende organisaties (TBO’s) in samenwerkingsovereenkomsten vastgelegd. Met de TBO’s is afgesproken dat zij 3.000 ha verwerven en in eindbeheer nemen. We hebben in twee rondes voortgangsgesprekken gevoerd met de 6 bovengenoemde partners en met 15 overige trekkers van natuurprojecten. Uit de opgehaalde informatie blijkt dat in alle gebieden gesprekken worden gevoerd met grondeigenaren.
Er wordt maximaal ingezet op het tijdig realiseren van het natuurnetwerk. Op dit moment is niet duidelijk of dit ook daadwerkelijk gaat lukken.

Hebben we daarvoor gedaan wat we wilden doen?

Herstel van de biodiversiteit

Terug naar navigatie - Herstel van de biodiversiteit

Omschrijving (toelichting)

Indicatoren:
• In 2030 is de afname van de biodiversiteit naar een positieve trend omgebogen.
• In 2050 hebben alle bedreigde planten en dieren in Brabant weer een geschikte leefomgeving.

Kwaliteit (indicator)

O

O

Hebben we daarvoor gedaan wat we wilden doen?

Versterking van de kwaliteit van het Brabantse landschap

Terug naar navigatie - Versterking van de kwaliteit van het Brabantse landschap

Omschrijving (toelichting)

Indicatoren:
• In 2030 zijn de waardevolle cultuurhistorische landschappen in Brabant behouden en waar mogelijk versterkt.
• In 2050 staat Brabant met zijn TOP-landschap van oude en nieuwe landschappen in de top 5 van Europa.

Kwaliteit (indicator)

G

G

Met de Stimuleringsregeling Landschap en de subsidieregeling voor de aanleg van landschapselementen en het herstel van cultuurhistorische landschapselementen wordt ingezet op de realisatie van nieuwe landschapselementen en behoud van huidige waarden. Deze inzet kan niet verhinderen dat de kwaliteit, door de diverse ruimtelijke opgaven, onder druk staat. Onder de paraplu van de Omgevingsvisie wordt daarom gewerkt aan een meer landschapsinclusieve benadering in de verschillende beleidskaders en de omgevingsverordening. Ook in het nieuwe Beleidskader Natuur zal dat zijn invulling krijgen om aan de ambities voor 2050 bij te dragen.

Hebben we daarvoor gedaan wat we wilden doen?

Verankering van de natuur in de samenleving

Terug naar navigatie - Verankering van de natuur in de samenleving

Omschrijving (toelichting)

Indicator:
• In 2022 investeren meer Brabantse burgers en ondernemers in hun groene leefomgeving.

Kwaliteit (indicator)

G

G

In 2020 hebben we onverminderd ingezet op vergroening van de leefomgeving. Daarvoor ondersteunen we projecten van relevante netwerken (IVN, Steenbreek, buurtnatuur- en waterfonds, etc.) met grote maatschappelijke impact en dat blijven we ook doen. Ook wordt steeds nadrukkelijker samengewerkt met gemeenten vanwege hun rol in vergroening van de leefomgeving. Het project Schoolpleinen van de toekomst heeft in 2020 het subsidieplafond bereikt. Sneller dan verwacht zijn er nu al 257 schoolpleinen vergroend (ongeveer 25% van het totaal in Brabant) en samen met de huidige partners wordt gezocht naar nieuwe financieringsvormen. Bij de projecten sturen we op maatschappelijke verankering en eigenaarschap van andere partijen (onverwachte crossovers en nieuwe partners). In het afgelopen jaar is de verbinding met onderdelen in andere provinciale programma’s versterkt (o.a. met landbouw, klimaatadaptatie en verstedelijkingsopgave) om vanuit een brede basis te werken aan een zo natuurinclusief mogelijke samenleving.

Hebben we daarvoor gedaan wat we wilden doen?

Milieu. Continue verbetering van de luchtkwaliteit en vermindering van de geluid-, geur- en lichthinder

Terug naar navigatie - Milieu. Continue verbetering van de luchtkwaliteit en vermindering van de geluid-, geur- en lichthinder

Omschrijving (toelichting)

In 2020 hebben wij ingezet op een verdere verbetering van de luchtkwaliteit en vermindering van de geluid- en geurhinder. De coronapandemie zette het openbare leven op een lager pitje; dit zorgde vanaf maart 2020 voor minder luchtvervuiling en minder geluid. De aanpak van bodemsanering is in 2020 doorgezet, maar heeft op een aantal onderdelen hinder/vertraging ondervonden (bv bij afstemming met bewoners) van de coronamaatregelen. We voeren de nazorg van gesloten stortplaatsen uit. De nulmeting CO2-voetafdruk provinciale organisatie is uitgevoerd.

Indicator:
Staat van de luchtkwaliteit (PM10, PM2.5, NO2) en verbetering van de ervaren geur- en andere milieubelasting per vierkante kilometer.

Kwaliteit (indicator)

G

G

In de monitoringsrapportage Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit 2020 is over de actuele cijfers op luchtkwaliteit gerapporteerd. Op BrabantInZicht is gerapporteerd over het aantal klachten over geuroverlast.

Hebben we daarvoor gedaan wat we wilden doen?

Gezondheid

Terug naar navigatie - Gezondheid

Kwaliteit (indicator)

G

Kwaliteit (toelichting)

.

G

.

Hebben we daarvoor gedaan wat we wilden doen?

Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) leveren een bijdrage aan een gezonde fysieke leefomgeving en daarmee een bijdrage aan een goed werk- en leefklimaat.

Terug naar navigatie - Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) leveren een bijdrage aan een gezonde fysieke leefomgeving en daarmee een bijdrage aan een goed werk- en leefklimaat.

Kwaliteit (indicator)

G

G

De verstrekte VTH-jaaropdracht 2020 is nagenoeg geheel uitgevoerd. Dit omvat vergunning- en toezichttaken voor de WABO, Wet Natuurbescherming (Wnb), Waterwet en Ontgrondingenwet. Om de organisatie van de omgevingsdiensten voor te bereiden op het grote aantal extra vergunningaanvragen als gevolg van de Transitie Veehouderij, heeft de Taskforce Transitie Veehouderij in 2020 acht efficiëntiemaatregelen geïmplementeerd. Bovendien is een start gemaakt met de grootscheepse actualisatie van de agrarische brondata in de applicaties BVB (Bestand Veehouderij Bedrijven) en BZV (Brabantse Zorgvuldigheidsscore Veehouderij). De inventarisatie Zeer Zorgwekkende Stoffen en potentiele Zeer Zorgwekkende stoffen is nagenoeg afgerond bij industriële bedrijven.

Hebben we daarvoor gedaan wat we wilden doen?

Inzet verbonden partijen

Terug naar navigatie - Inzet verbonden partijen

Voor het realiseren van de doelstellingen uit dit begrotingsprogramma worden onderstaande verbonden partijen ingezet:

• Fonds Nazorg Gesloten Stortplaatsen
• Groen Ontwikkelfonds Brabant BV
• Omgevingsdienst Brabant Noord
• Omgevingsdienst Midden-en West-Brabant
• Omgevingsdienst Zuidoost Brabant

Nadere informatie over verbonden partijen staat in de paragraaf Verbonden partijen.

Heeft het gekost wat het mocht kosten?

Terug naar navigatie - Heeft het gekost wat het mocht kosten?

Toelichting op de verschillen t.o.v. de begroting

Toelichting lasten

Afwijking lasten t.o.v. begroting na wijziging x € 1.000
- Gebiedsontwikkeling N69 t.l.v. SIF 907
- Transitie DLG-projecten 523
- Aanpak stikstof 765
- SNL beheer 510
- GOB grondverwerving NNB -1.607
- Natura 2000 herstelmaatregelen 3.468
- Brug uitwerking  Natuur+samenleving 694
- Vergunningverlening, toezicht en handhaving 2.200
- Ambitiemiddelen milieu 900
- Fysieke leefomgeving / Samenwerken milieu 420
- Overig 1.037
   
Totaal afwijking lasten 9.817

 

Gebiedsimpuls N69 tlv SIF
Voor de subsidieregeling gebiedsimpuls N69 werden diverse aanvragen verwacht. Een aantal aanvragen zijn binnengekomen eind 2020 en begin 2021. Deze zijn dus niet meer beschikt in 2020. Het budget blijft beschikbaar en de subsidieregeling is nog open tot en met 2024. In 2021 worden nog enkele aanvragen verwacht en daarnaast zijn diverse aanvragen in voorbereiding. De meerjarenraming zal hierop worden aangepast.

Transitie DLG projecten
De betaling voor restopgave van de Hilver en Wintelre Oerle zijn doorgeschoven naar 2021. Ook zijn enkele uitbetalingen in het kader van de Lijst der Geldelijke regelingen (LGR) van Weerijs Zuid doorgeschoven naar 2021. De restant betaling aan de aannemer van het project Groote Peel is na arbitrage lager uitgevallen.

Aanpak Stikstof
De onderuitputting wordt mede veroorzaakt doordat de verkenningen in de gebiedsgerichte aanpak later zijn gestart dan oorspronkelijk gepland. Daarnaast is de inhuur van benodigde geodiensten doorgeschoven naar 2021.

SNL beheer
De onderbesteding op SNL komt deels doordat er voor het agrarisch natuur- en landschapsbeheer gerekend is met 50% EU-subsidie en we tot nu toe 75% EU-subsidie krijgen. Dit sluit aan bij de afspraak over 50-50 financiering, waarbij in de eerste vier jaren al 75% wordt gedeclareerd in Brussel en resterende jaren 100% ten laste van de provincie komt.

GOB-grondverwerving NNB
De grondposities (aankoop, verkoop en doorlevering) laten zich moeilijk ramen. Bij de Bestuursrapportage worden op basis van de meest recente grondmutaties, de ramingen bijgesteld.
In de laatste maanden van 2020 hebben nog een aantal aankopen van gronden plaatsgevonden met betrekking tot provinciale en rijks EHS die niet voorzien waren bij de slotwijziging 2020 waardoor een overschrijding van € 1,6 mln. optreedt welke wordt afgedekt binnen de reserve Essent investeringsagenda-groenontwikkelfonds en de reserve natuurbeheer en ontwikkeling.

Natura 2000 herstelmaatregelen
De toegezegde subsidie aan SBB naar aanleiding van de Brand in de Peelvenen is pas gedeeltelijk beschikt. Een bedrag van € 1,2 mln moet nog aangevraagd worden. Het waterschap de Dommel heeft over 2020 niet gefactureerd omdat er een herziene aanvraag in voorbereiding is in het kader van de bestuursovereenkomst 2016. De uitgaven voor Peelvenen zijn in 2020 lager geworden omdat nog niet met de uitvoering gestart kon worden.

"BrUG; uitwerking Natuur + Samenleving"
De onderschrijding komt enerzijds door dat er voor de Bijenregeling veel minder aanvragen zijn binnengekomen. Hierdoor resteert er nog ruim 300.000. In 2021 wordt dit budget opnieuw ingezet voor de bijen. Voor het onderdeel natuur en samenleving waren subsidies voorzien voor Toegankelijke Natuur en voor Impuls Groene Vrijwilligers. Deze subsidies schuiven door naar 2021.

Vergunningverlening, toezicht en handhaving
De onderbesteding wordt enerzijds veroorzaakt doordat er, anders dan verwacht, in 2020 geen grensoverschrijdende juridische kosten waren met betrekking tot de natuurbeschermingswet. Anderzijds is in 2020 minder besteed dan geraamd vanuit de bestuursakkoordmiddelen transitie veehouderij.
Ambitiemiddelen milieu
De uitgaven op de ambitiemiddelen ten behoeve het onderdeel milieu van het PMWP 2015-2021 waren in 2020 minder dan geraamd. Met name op de subonderdelen ‘gezonde leefomgeving’ en ‘lucht, geur en geluid’.

Fysieke veilige leefomgeving/ Samenwerken milieu
Er zijn minder (proces-/voorbereidings-)kosten gemaakt op het gebied van samenwerking. Verder zijn er minder opruimingssubsidies drugsdumpingen aangevraagd dan voorzien.

Overig
Diverse kleinere afwijkingen, zoals/op gebied van;
* Programma budget realisatie NNB (€0,35 mln): Waterschap de Dommel en enkele kleinere trekkers hebben de toezegde subsidie voor de capaciteit in geld niet meer aangevraagd in 2020;
* Stimuleringskader Landschap (€0,28 mln): een onderschrijding wordt veroorzaakt omdat de aanvragen voor de nieuwe stimuleringsregeling landschap eind 2020 zijn ingediend en niet meer beschikt zijn in 2020;
* Te verdelen Landschappen van Allure subsidies (€ 0,25 mln.): De beschikking betreffende het ‘Kloppend Hart van Het Groene Woud’, is de definitief vastgesteld en heeft er een terugbetaling plaatsgevonden;
* diverse kleine posten (€ 0,2 mln)

De toegerekende organisatiekosten komen op basis van de gerealiseerde uren-inzet lager uit.

 

Toelichting baten

Afwijking baten t.o.v. begroting na wijziging x € 1.000
- Inkomsten groen-blauwe diensten - 3.539
- Inkomsten leges - 1.331
- Inkomsten / verkopen Rijks EHS 1.300
- Overig 67
   
Totaal afwijking baten - 3.503


Inkomsten groen-blauwe diensten
Door het beëindigen van het Stimuleringskader Groen Blauwe Diensten zijn de gebiedscontracten in uitvoering afgerekend. Het restant van de balansverplichtingen is hiermede voor een groot deel komen te vervallen en de openstaande vorderingen zijnde de 50% cofinanciering van gemeenten en waterschappen terugbetaald aan de deelnemers. Het saldo van de vrijgevallen bedragen en de terugbetalingen aan de gemeenten gaat per saldo terug naar de reserve (€ 4,12 mln). Dit bedrag wordt weer ingezet voor de nieuwe stimuleringskader Landschappen regeling.

Inkomsten vergunningverlening, toezicht en handhaving
Als gevolg van de stikstofcrisis en de coronacrisis zijn in 2020 minder legesaanvragen geweest. Dit leidde tot minder inkomsten.

Inkomsten / verkopen Rijks-EHS
De grondposities (aankoop, verkoop en doorlevering) laten zich moeilijk ramen. Bij verkoop worden boekwinsten en pachtinkomsten gerealiseerd. In de laatste maanden van 2020 hebben nog een aantal mutaties plaatsgevonden met name Rijks EHS welke niet voorzien waren bij de slotwijziging 2020, waardoor er per saldo meer baten € 1,3 mln. zijn gerealiseerd.

Overig
Diverse kleinere afwijkingen.

 

Bedragen x € 1.000 Begroting 2020 oorspronkelijk Begroting 2020 na wijzigingen Jaarrekening 2020 realisatie Verschil begroting - realisatie
Lasten
Programma lasten 103.468 148.646 138.829 9.817
Toegerekende organisatiekosten 8.673 10.996 10.582 414
totaal lasten 112.141 159.642 149.412 10.230
Baten
totaal baten 6.471 16.382 12.879 -3.503
saldo baten en lasten -105.670 -143.260 -136.533 6.727