Programma 03 Natuur, water en milieu

Klimaatbestendig Brabant

Deels gerealiseerd. De beleidsvorming rond klimaatadaptatie heeft een impuls gekregen met de Kadernota Klimaatadaptatie. In 2019 is hiertoe een informerende bijeenkomst in PS geweest, waar veel partners hun aandachtspunten hebben ingebracht. In 2020 moet de kadernota worden vastgesteld, conform de tijdlijn die overheden onderling hebben afgesproken. Daarnaast is de regeling voor gemeentelijke klimaatstresstesten succesvol geweest. En is de animo voor uitvoeringsprojecten op het gebied van klimaatadaptatie groot.

Ten aanzien van regionale wateroverlast is het inzicht ontstaan dat de effecten van klimaatverandering ook hier doorwerken. De watersysteemanalyses door de waterschappen laten zien dat maatgevende neerslagreeksen gemiddeld tot wel 15% intensiever zijn en leiden tot een groter areaal waar niet aan de geldende normen wordt voldaan (in 2019 zijn hiervoor waterbergingsprojecten uitgevoerd door de waterschappen in het kader van de STUW afspraken). Het gaat om grofweg 5000 ha in heel Brabant.

Verdrogingsaanpak natuur

Deels gerealiseerd. Op basis van de constatering dat de huidige aanpak van verdroogde natuurgebieden (de zogenaamde natte natuurparels) niet volstaat, zijn we een dialoog gestart met belanghebbenden, drinkwaterbedrijven, waterschappen en provincie. Deze beperkt zich niet tot de verdrogingsaanpak ten behoeve van natuurherstel, maar gaat in op de onderlinge afhankelijkheid van onttrekkingen en aanvullingen van (diep en ondiep) grondwater en de relatie met het oppervlaktewaterbeheer. Voor natuur, industrie, drinkwater en landbouw. Principes die breed worden onderschreven zijn herstel van het bodem- en watersysteem binnen en buiten natuurgebieden, meer en beter vasthouden van water (o.a. door infiltratie te verbeteren via bodemverbetering), verbetering van de grondwateraanvulling en het zuiniger omgaan met water. Deze principes worden nu verder uitgewerkt in de Bestuursopdracht 'Verdroging stoppen via een klimaatbestendige inrichting van Brabant'.

Voldoende grondwater

Deels gerealiseerd. In 2019 is volop doorontwikkeld op voldoende grondwater. Er is grote zorg over de dalende trends in zowel ondiep als diep grondwater. Brabant Water heeft met het deltaplan waterbesparing belangrijke stappen gezet om de bewustwording bij zowel burgers als bedrijven te vergroten en ook op Dutch Design Week was zuinig en slim watergebruik een belangrijk thema. Het actualiseren van het vergunningenbestand en het maken van hernieuwde afspraken over onttrekkingshoeveelheden lopen goed. Mooi winstpunt is dat een vergelijkbare actie ten aanzien van de vergunningen nu met onze hulp door de waterschappen is gestart, zodat we als bevoegde gezagen ook dezelfde boodschap uitstralen. In het Breed Bestuurlijk Grondwateroverleg worden samen met de waterschappen veel thema’s besproken met onze partners (vanuit landbouw, industrie, drinkwater, natuurbeheerders.

Waterveiligheid: Rivierverruiming

Deels gerealiseerd. De  rivierverruimingsprojecten Meanderende Maas, brug Veerweg Alphen en Lob van Gennep verlopen conform MIRT-planning. Hoewel het project Oeffelt reeds in 2018 klaar was voor de fase van planuitwerking, heeft het nog tot eind 2019 geduurd voordat de financiën helemaal rond waren (door veranderde rekenregels met betrekking tot dijkversterkingen). Het project Alem is voorlopig gestaakt: vanwege dezelfde veranderde rekenregels vallen de besparingen uit dijkversterkingen tegen en kan niet de stap worden gezet richting MIRT-planverkenning. Wel is in BO-MIRT het besluit genomen om een MIRT-onderzoek te starten naar havenontwikkeling Werkendam in relatie tot hoogwaterbescherming. Hiermee zijn belangrijke stappen gezet naar het einddoel in 2050: een veilig en klimaatbestendig rivierengebied.

Milieu

Zowel met betrekking tot het  realiseren van de doelstelling als de prestaties liggen we op koers.  De luchtkwaliteit, geluid-, geur- en lichthinder voldoen aan de geldende normen, zodat deze een positieve invloed hebben op de gezondheid van de Brabander.
Wettelijke taken op gebied van lucht, geluid en Milieueffectrapportage (Mer) zijn uitgevoerd. Hierbij zijn wettelijk vastgestelde normen in acht genomen.  De ontvangen verzoeken om ontheffing en/of vergunningen zijn binnen de wettelijk gestelde termijnen afgerond.  GS-adviezen naar aanleiding van vergunningaanvragen op basis van de Mijnbouwwet zijn uitgebracht.

De Bodem bevat geen urgente bodemverontreinigingen meer, is vitaal en geschikt voor maatschappelijke functies.

Schone bodem
De geplande uitvoering van bodemsaneringen (conform Bodemconvenant) is gerealiseerd. Ook zijn er wezenlijke stappen genomen in het proces van de warme overdacht van de bodemtaken en voormalige stortplaatsen naar de gemeente in het kader van de Omgevingswet.

Vitale bodem
De subsidieregeling Vitale Bodem voor praktijkprojecten is nagenoeg geheel besteed. Het lectoraat Bodem is in uitvoering en zet in op het opzetten van een digitaal kenniscentrum voor kennisuitwisseling en het verbinden van de praktijk met het bodemonderwijs, zowel voor middelbaar en hoger agrarisch onderwijs. De bodemkaarten als resultaat van de bestuursopdracht leveren daarbij een waardevolle bijdrage. Er is via cofinanciering en verbinding van partijen ondersteuning gegeven aan praktijkprojecten voor duurzaam bodembeheer in de akkerbouw en melkveehouderij.

De natuurlijke waarde van de diepe ondergrond wordt niet bedreigd door ingrepen zoals opslag afval of winning (schalie)gas.
Ter bescherming van de (diepe) ondergrond, incl grondwater, is er bezwaar op het gaswinningsplan ‘Sprang’ in Loon op zand en zienswijze/beroep op de voorgenomen gasboring ‘Waalwijk Zuid’ ingediend, in samenwerking met gemeente en waterschap.
Voor het verkrijgen van een Unesco Geopark status is een intentieverklaring tussen al deelnemende partijen en een samenwerkingsovereenkomst tussen de Nederlandse en Vlaamse provincies getekend. Na advisering en instemming van de Vlaams/Nederlandse Unesco Geopark Commissie is besloten het indienen van het bidbook met een jaar uit te stellen.

Grondstoffen zijn beschikbaar voor economische ontwikkelingen en grondstofketens zijn zoveel mogelijk gesloten

Verduurzaming van de grondstoffenvoorziening heeft een sterke relatie met Circulaire economie hiermee wordt nauw samengewerkt. Momenteel lopen projecten met betrekking tot het sluiten van de grondstofketen voor textiel en plastic. In 2020 worden hier de eerste resultaten van verwacht.

Omgevingsrecht

Vanuit vergunningverlening, toezicht en handhaving zijn voorbereidende stappen gezet voor wat betreft de transitie veehouderijen, rekening houdende met de uitspraak van de Raad van State inzake stikstof en de komst van de Omgevingsverordening. Binnen de drie regio’s van de omgevingsdiensten is gezamenlijk met de gemeenten afspraken gemaakt in regionale kadernota’s. Daarnaast is er ingezet op versterking van Samen sterk in het buitengebied, de voorbereiding van de komst van de omgevingswet, en digitalisering door middel van de oprichting van het Brabants Omgevings Datalab (BOD).

Samenhangend en robuust natuurnetwerk

Deels gerealiseerd. Samen met manifestpartners is voortvarend gewerkt aan de realisatie van herstelmaatregelen in stikstofgevoelige N2000-gebieden. Voor 5 gebieden is gewerkt een Provinciaal Inpassingsplan (PIP). Eind 2019 hebben PS het PIP voor de Oude Strijper Aa vastgesteld. In 2020 volgen de PIP’s voor de andere 4 gebieden. De daadwerkelijke uitvoering van de herstelmaatregelen is gesubsidieerd door de provincie en wordt uitgevoerd door de manifestpartners.

Zie voor de realisatie van het Natuurnetwerk Brabant hoofdstuk 03.04.

Behoud en herstel van biodiversiteit 

Deels gerealiseerd. Een te grote stikstofdepositie zorgt voor vermesting en verzuring van de Brabantse natuurgebieden. Het terugdringen van de stikstofuitstoot gebeurde ondermeer door het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Op 29 mei heeft de Raad van State een uitspraak gedaan over PAS: het PAS mag niet meer als basis worden gebruikt bij de toestemming voor activiteiten waarbij stikstof vrijkomt. Het PAS werd namelijk gebruikt om, vooruitlopend op toekomstige positieve gevolgen van maatregelen voor beschermde natuurgebieden, alvast toestemming te geven voor activiteiten die mogelijk schadelijk zijn voor die gebieden. Zo’n toestemming ‘vooraf’ mag niet (meer).

Sinds 29 mei is hard gewerkt aan een nieuwe aanpak en aan beleidsregels om vergunningverlening (deels) weer mogelijk te maken. Eind 2019 is de Brabantse Aanpak Stikstof aan de Staten aangeboden.

Brabants mozaïek van landschappen

Gerealiseerd. Middels het Stimuleringskader Groen Blauwe Diensten (Stika) zijn er 275 subsidies toegekend. Daarnaast zijn er 68 subsidies toegekend voor de inrichting van landschapselementen en 10 voor de aanleg van faunavoorzieningen. In overleg met de Brabantse gemeenten en waterschappen is gewerkt aan de aanpassing van het Stimuleringskader Groen Blauwe Diensten. De regeling is flexibeler gemaakt en er wordt meer verbinding gelegd met andere opgaven. De nieuwe regeling wordt in de 1^e helft van 2020 opengesteld.

In januari vond de slotbijeenkomst van Landschappen van Allure plaats. Dankzij de inzet van heel veel partijen en vrijwilligers zijn De Brabantse Wal, Het Groene Woud en De Maashorst echte ‘Landschappen van Allure’ geworden, ieder met zijn eigen identiteit en dynamiek. In 2020 vindt de afronding van de laatste projecten plaats.

Verankering van natuur en landschap in de samenleving

Deels gerealiseerd. Op 11 april vierde basisschool De Schatkist in Budel dat ze de 100ste school in Noord-Brabant waren die aan de slag zijn gegaan met de subsidie ‘Schoolplein van de toekomst’. In totaal zijn er nu 160 schoolpleinen gesubsidieerd, waarvan 85 in 2019.

Ook zijn ruim 30 andere projecten uitgevoerd om ervoor te zorgen dat de Brabantse burgers zich bewust zijn van het belang van natuur en landschap en daar ook zelf aan willen bijdragen.

Er zijn 7 ondernemerscoaches aangesteld om ondernemers te ondersteunen bij de omschakeling naar een natuurinclusieve bedrijfsvoering. Hun inzet is erop gericht dat er ten minste 40 gangbare veehouderijbedrijven omschakelen. De coaches hebben inmiddels meer dan 100 gesprekken gevoerd met belangstellenden. De eerste ondernemers hebben subsidie ontvangen voor het opstellen van een businessplan.

Groen Ontwikkelfonds

Deels gerealiseerd.

<Tekst volgt begin maart nadat GOB rapportage beschikbaar is.>

Natuurnetwerk Brabant 

Deels gerealiseerd.

Met de waterschappen Aa & Maas, De Dommel en Brabantse Delta en met Brabants Landschap, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten zijn afspraken gemaakt over het in een hoger tempo aanleggen van nieuwe natuur. Ze hebben daarbij aangegeven in welke gebieden zij de natuurrealisatie - en in combinatie daarmee het herstel van het watersysteem - op zich nemen. In totaal gaat het om 76 gebieden.