Programma 01 Bestuur

Ondersteuning bestuur

Conform planning. Provinciale Staten worden door de Griffie ondersteund, Gedeputeerde Staten door de provinciale organisatie en daarnaast wordt de commissaris van de Koning voor met name zijn Rijkstaken ondersteund door het Kabinet.

Weerbare overheid

Conform planning. De twee ‘hulpstructuren’ die het openbaar bestuur in Noord-Brabant ondersteunen, die aanjagen en helpen innoveren bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit zijn in 2019 samengevoegd tot één nieuwe entiteit; de Taskforce RIEC Brabant Zeeland. Kernwaarde voor de Taskforce RIEC Brabant Zeeland blijft: een één overheidssamenwerking waarin slagkracht en innovatie centraal staan. De provincie maakt uiteraard ook deel uit van de één overheidssamenwerking. Het provinciale veiligheidsprofiel wordt in synergie met en niet concurrerend aan de partners vormgegeven. En passend bij de taken en bevoegdheden van de provincie.

Ondanks een stevige (vooralsnog eenmalige) financiële impuls uit het zogenaamde Ondermijningsfonds blijft ook de nieuwe entiteit onverminderd (sterk) afhankelijk van financieel commitment van de samenwerkende partners (gemeenten, provincies, politie, OM en het ministerie van J&V). De provinciale subsidie is in 2019 onder meer ingezet als ontwikkelbudget voor drie bestaande programmalijnen, te weten: vergroten van bestuurlijke weerbaarheid, mobiliseren van maatschappelijke weerbaarheid en 1Smart-overheid.

In 2019 hebben PS, GS en zo’n 200 provincieambtenaren de training Integriteit en Ondermijning gevolgd. Daarnaast zijn er stappen gezet om te komen tot een (intern) Kernteam Weerbaarheid inclusief een meldpunt.

Wet Bibob

Conform planning. De Wet Bibob (Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur) wordt structureel toegepast bij alle sectoren waar dit wettelijk gezien mogelijk is. De eind 2018 in werking getreden beleidsregel geeft daarvoor de handvatten. In totaal zijn in het jaar 2019 148 Bibob-onderzoeken verricht en 78 onderzoeken in openbare bronnen. Dat is een stijging van 90% ten opzichte van het voorgaande jaar.

Investeren in een kwalitatief sterke interne kennisfunctie van de provincie is een noodzakelijke voorwaarde om onze ambities te laten slagen. Een kennisfunctie die strategisch in de organisatie is gepositioneerd en over de beleidsdomeinen en opgaven heen gaat. Met een coördinerende aanpak vanuit Kennis & Onderzoek dragen we hieraan bij onder andere door de concernbrede kwaliteitsborging van beleidsonderzoek. BrabantKennis levert hieraan een bijdrage door diverse trendverkenningen. Daarmee zetten ze aan tot nadenken en houden Brabant scherp. BrabantKennis observeert, confronteert en inspireert door trends te spotten, toekomstbeelden te schetsen en nieuwe perspectieven te bieden.

Kennis en onderzoek

Conform planning. Ook in 2019 heeft de provincie haar inzet op een effectieve en efficiënte kennisverwerving, -borging en benutting voortgezet, zowel intern als extern. BrabantKennis leverde hieraan een waardevolle bijdrage door op eigen wijze de toekomst van Brabant te verkennen: onafhankelijk, nieuwsgierig en vernieuwend in vorm.

In 2019 verkende BrabantKennis de weg van God en Geld naar Geluk. Samen met zo'n 350 goedgezinde gasten ging BrabantKennis in een prikkelend programma op zoek naar zingeving met een zachte G tijdens de Trendnacht 2019 en presenteerden tevens het gelijknamige boekje.
Daarnaast ging BrabantKennis op verkenning naar de ‘Culturele eigen/wijs/heid van Brabant’. Daarbij werd onderzocht wat Brabantse kunst en cultuur is voor cultuurmakers en cultuurexperts, maar bovenal wat de betekenis van kunst en cultuur is voor de Brabander. Begin 2019 werd de oogst van deze zoektocht gepresenteerd in een bloemrijke publicatie.

Tenslotte onderzocht BrabantKennis wat we kunnen doen om de vitaliteit van het Brabantse platteland te borgen. In de longread 'Wat is er aan de rand?' werden drie suggesties voor bestuur en beleid gedaan om de vitaliteit van het Brabantse platteland te borgen en rafelranden te voorkomen.
BrabantAdvies adviseert de provincie op thema’s die in Brabant spelen. Van natuur tot economie, van gezondheid tot arbeidsmarkt. In het afgelopen jaar zijn diverse adviezen verschenen (zie brabantadvies.com) zoals Werklocaties “toekomstproof”, Toekomstbeelden Agrofood en Energietransitie: benut de speelruimte.
Kennis & Onderzoek heeft rondom een aantal opgaven een tiental evaluaties en verkenningen verzorgd met voortuitblikken in het licht van de nieuwe bestuursperiode zoals de evaluaties Cultuur, Erfgoed en Sociale Veerkracht (zie voor volledig overzicht de bijlage ‘Verantwoording onderzoeken en adviezen in 2019’).

Voor het realiseren van onze maatschappelijke opgaven zijn de relaties met onze partners essentieel. Het intensiever samenwerken met andere overheden en andere partners heeft gevolgen voor de rollen, de werkwijze en de verhouding van GS en PS.

Bestuurlijke samenwerking en bestuurlijke vernieuwing LATEN STAAN!

Conform planning. In 2019 hebben acht regionale ontwikkeldagen plaatsgevonden. De belangrijkste agendapunten waren: regionale energiestrategie, mestlocaties, ontwikkelen van bedrijventerreinen, stimuleren van woningbouw en slimme mobiliteit. Verder is in gang gezet om de ontwikkeldagen uit te laten groeien tot het regionale omgevingsoverleg zoals bedoeld in de provinciale omgevingsvisie. De Commissaris van de Koning heeft 14 werkbezoeken gebracht aan gemeenten.

In het nieuwe bestuursakkoord ‘Kiezen voor kwaliteit' is afgesproken dat we verder werken aan burgerparticipatie. Zo is in 2019 gestart met het verder door ontwikkelen van het instrument internetconsultatie en zetten we in de vorm van een ambtelijke verkenning de eerste stappen in de introductie van het zogeheten ‘Right to Challenge’. Op 19 december 2019 zijn uw Staten middels een memo gedeputeerde geïnformeerd over de voortgang van internetconsultatie.

Vanuit onze coördinerende rol zijn in 2019 alle IPO-vergaderingen (InterProvinciaal Overleg) voorbereid. Tevens vond voorbereiding plaats voor deelname aan de Kring van Provinciesecretarissen en de Vereniging van Brabantse Gemeenten.

Hoewel in 2019 de pilot Young Projects niet is gecontinueerd is er vanuit uw Staten een initiatief gekomen om kinderen/jongeren meer bij de politiek te betrekken.

(Veer)krachtig bestuur LATEN STAAN!

Gerealiseerd. Veerkrachtig bestuur is van belang zodat gemeenten over voldoende bestuurlijke en organisatorische slag- en schakelkracht beschikken om hun huidige en toekomstige opgaven te realiseren.
Tijdens de op 13 februari 2019 gehouden slotconferentie van het programma Veerkrachtig Bestuur in Brabant is het onderzoeksrapport rondom het thema Sociale Tweedeling verschenen (Onderzoeksrapport Sociale Tweedeling). Samen met de VBG wordt een nieuw onderzoeksthema bepaald. Tijdens de slotconferentie werden tevens de resultaten van de evaluatie van het programma Veerkrachtig Bestuur in Brabant gepresenteerd.

Algemene tendens was dat het goed is het programma te beëindigen maar dat dit niet tot gevolg mag hebben dat het nadenken over de eigen bestuurlijke toekomst stopt. Door middel van ambtelijke en bestuurlijke overleggen wordt met enige regelmaat met gemeenten gesproken over de bestuurlijke toekomst van individuele gemeenten of groepen van gemeenten. Zo is bijvoorbeeld in 2019 in Midden-Brabant een monitoringsonderzoek bij de samenwerkende gemeenten Goirle, Hilvarenbeek en Oisterwijk (GHO) afgerond. Dit onderzoek vormt de basis voor vervolgmetingen ten behoeve van de voortgang van de samenwerking. Daarnaast is een uitgebreid onderzoek uitgevoerd en is discussie gevoerd over de ambtelijk gefuseerde gemeenten Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Gilze-Rijen (ABG). Dit onderzoek vormt de basis voor een verbeterde gezamenlijke blik en insteek en een middel om ambtelijk én bestuurlijk te kunnen doorpakken op de versterking en ontwikkelingen van de ABG-organisatie. Door de Langstraatgemeenten (Waalwijk, Heusden en Loon op Zand) zijn nadrukkelijke stappen gezet om gezamenlijk de ondermijning in de gemeenten aan te pakken en daarvoor handvatten te gaan ontwikkelen in samenwerking met de provincie en de Tilburg University.

In 2019 hebben wij de GS-zienswijze, vanuit onze wettelijke taak, op het herindelingsadvies tot splitsing en  opheffing van de gemeente Haaren aan de minister van BZK gezonden. Doel is om de herindeling per 1 januari 2021 te effectueren. Daarnaast zijn de herindelingstrajecten Landerd- Uden en in het Land van Cuijk begeleid. De bestuurlijke samenvoeging van de voormalige gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem tot de nieuwe gemeente Altena is per 1 januari 2019 verwezenlijkt.

Interbestuurlijk toezicht is een wettelijke kerntaak van de provincie. Met interbestuurlijk toezicht bevorderen we dat de Brabantse lokale overheden krachtige overheden zijn, die hun wettelijke medebewindstaken correct uitvoeren en het goede voorbeeld geven richting burgers en bedrijven. Onze werkwijze bestaat uit balans vinden tussen toezicht houden en adviseren, tussen grip houden en loslaten, tussen leren en corrigeren. Kort gezegd: ‘toezicht in balans’. In 2019 hebben we daarbij aandacht besteed aan de risicogebieden archief en informatiebeheer, financiën, huisvesting vergunninghouders, monumentenzorg, omgevingsrecht en ruimtelijke ordening.

Interbestuurlijk toezicht 

Conform planning. Voor het onderdeel systematisch toezicht hebben we volgens planning de Brabantse lokale overheden beoordeeld op hun taakuitvoering en via het proces van hoor en wederhoor hen geïnformeerd over de uitkomsten daarvan. We zien daarbij een duidelijke verbetering van de prestaties ten opzichte van de start van de afgelopen provinciale bestuursperiode in 2016.

Voor het onderdeel themaonderzoeken hebben we volgens planning de voorgenomen onderzoeken uitgevoerd. Het betreft de volgende themaonderzoeken:

1. Volledigheid gearchiveerde gemeentelijke dossiers. Dit betrof de afronding van een lopend onderzoek uit 2018;
2. Hercontroles archivering audio- en videotulen en archivering digitale agenda’s. Dit wordt in 2020 afgerond met een Brabantbreed rapport met conclusies en aanbevelingen en een themabijeenkomst;
3. Kwaliteit gemeentelijke monumentenzorg;
4. Toezicht constructieve veiligheid van gebouwen. Ook dit wordt in 2020 afgerond met een Brabantbreed rapport en een themabijeenkomst;
5. Herindelingsscan Landerd – Uden.

Als het gaat over kennisdeling en samenwerking hebben we diverse thema- en regiobijeenkomsten met Best Practices georganiseerd. Zo was er bijvoorbeeld in januari een bijeenkomst over archief- en informatiebeheer onder de nieuwe Omgevingswet, in april een themabijeenkomst met de resultaten van het in 2018 door ons uitgevoerde themaonderzoek ‘externe veiligheidsmaatregelen langs het spoor’ en in november 2019 regiobijeenkomsten over de beleidscyclus vergunningverlening met beleidsplan, uitvoeringsprogramma en evaluatieverslag. De opkomst bij deze bijeenkomsten is hoog en uit de door ons ontvangen feedback van de deelnemers blijkt dat deze aanpak zeer wordt gewaardeerd in het licht van onze slogan: “IBT is méér dan controleren alleen”.

Voor wat betreft onze eigen beleidscyclus IBT stelden we in maart het Jaarverslag IBT 2018 vast met daarin de behaalde resultaten van de uitgevoerde activiteiten uit het Uitvoeringsprogramma IBT 2018.
Gelet op het aflopen van het Beleidskader IBT 2016 – 2019 is het beleid in de eerste helft van 2019 geëvalueerd. Het evaluatierapport met de conclusies over de doeltreffendheid van het interbestuurlijk toezicht in de afgelopen jaren hebben we in november vastgesteld en onderschreven. De conclusies en aanbevelingen betrekken we bij het nieuwe Beleidskader IBT 2020 – 2023.