Belangrijkste ontwikkelingen
Vanaf september 2021 is de 10–jaarsmarktrente (IRS) aan het stijgen. In 2022 heeft deze stijging zich doorgezet en op 30 december 2022 was de 10 – jaars IRS 3,20%. Vanwege de stijgende rente in 2022 zijn er twintig leningen verstrekt aan decentrale overheden voor een totaalbedrag van € 344,5 miljoen en een gemiddeld rendement van 1,67%.
De korte rente (referentie is de driemaands–euribor) is vanaf augustus 2022 gestegen boven 0%. Op 31 december bedroeg deze 2,13%. In februari 2023 is hij zelfs gestegen boven de 3%.
De oorzaak voor de rentestijging is met name gelegen in de hogere inflatie. De ECB heeft via enkele stappen de rente voor de depositofaciliteit in 2022 en in februari 2023 verhoogd naar 2,5%. Als de inflatie zo hoog blijft dan zijn de verwachtingen – van de experts – dat er in 2023 nog een verdere stijging zal plaatsvinden.
Grafiek I: Renteontwikkeling 2022
Om ons doelrendement nu en op de lange termijn te kunnen halen willen we ook meer financieringen en investeringen realiseren met een maatschappelijk rendement. We zijn hiermee in 2015 –mede vanwege de lage rentestand- gestart. In de loop van 2020 zijn we daarom gestart met het aanpassen van de Verordening treasury. Na een gedegen proces, waarin leden van Provinciale Staten zijn meegenomen in de ideeën om de Verordening treasury aan te passen, is op 27 juli 2021 de Verordening Treasury Noord-Brabant 2021 in werking getreden, welke voor het eerst is aangepast op 7 juli 2022. De aanpassing van de Verordening treasury geeft meer mogelijkheden om te investeren en te financieren in het kader van de publieke taak. In totaal zijn nu de volgende leningen verstrekt:
In totaal zijn nu de volgende leningen verstrekt:
| Begunstigde |
Initieel |
bedragen x € 1 mln
Stand ultimo 2022 |
| BNG Bank (2 hybride leningen) |
149.8 |
49.8 |
| NWB Bank (1 hybride lening) |
50,0 |
50,0 |
| Enexis (2 aandeelhoudersleningen) |
159,5 |
159,5 |
| De Efteling |
15,0 |
4,5 |
| Safariresort De Beekse Bergen |
41,5 |
33,2 |
| Safariresort De Beekse Bergen, fase 2 (nog niet volledig betaald) |
20,0 |
18,0 |
| Ministerie van Defensie (F35) |
22,0 |
22,3 |
| Zonnepanelen Zuidoost Brabant |
25,8 |
12,3 |
| Financiering gebouw “Grizzly” op Pivot Park (PS 30/21) (nog niet volledig betaald) |
33,9 |
13,5 |
| Totaal |
517,5 |
363,1 |
| Leenfaciliteit Woningbouwcorporaties gemeente Bergeijk, (PS61/21) |
45,0 |
0,0 |
| Investering in strategische provinciale grondbank (PS 15/22) |
42,5 |
0,0 |
| Eindhoven Airport, realisatie verbeterde terminal (PS 37/22) |
55,0 |
0,0 |
| Stichting Belevenispark Pukkemuk, realisatie van een vakantiepark met voorzieningen (PS 70/22) |
10,0 |
0,0 |
| |
670,0 |
363,1 |
Alle uitgevoerde transacties zijn gedaan binnen regels van de Verordening treasury 2021 Noord–Brabant, deze regels zijn nader uitgewerkt in het op 2 november 2022 in werking getreden Treasurystatuut Noord-Brabant 2022. In het kader van de uitvoering van de publieke taak zijn er ook nog een aantal projecten onderhanden, zoals de Grondbank en Zorgvastgoedfonds.
De langdurig lage rentestand heeft effect op het doelrendement van € 106,3 miljoen. In 2022 is voor het tweede achtereenvolgende jaar het doelrendement niet gehaald. En ook voor de komende jaren hebben we de dividend– en rentereserve als buffer nodig om onze begrotingsuitgaven te dekken. Via ombuigingen zal vanaf 2025 het doelrendement verlaagd worden naar € 76,3 miljoen en vanaf 2030 naar € 46,3 miljoen.
In 2022 wordt € 8,1 miljoen (2021: € 10,9 miljoen) onttrokken uit de buffer dividend– en rentereserve, zodat ultimo 2022 het saldo van de buffer € 190,0 miljoen bedraagt. Daarnaast bestaat deze reserve uit een egalisatiedeel waarin boekwinsten van verkochte obligaties uitgesmeerd worden over de komende jaren. Ultimo 2022 bedraagt het saldo van dit egalisatiedeel € 29,9 miljoen (ultimo 2021: € 54,2 miljoen). In 2023 wordt nog wel extra € 5,3 miljoen onttrokken uit het egalisatiedeel ten gunste van het jaarrekeningresultaat 2022. Dit in verband met gerealiseerde boekverliezen op aan – en verkopen van obligaties. Het totale effect op deze aan– en verkopen zijn per saldo wel positief door hogere rente-inkomsten gedurende de resterende looptijd. De totale dividend- en rentereserve bedraagt daardoor per einde 2022 € 219,9 miljoen.
In 2022 is onze liquiditeitspositie met € 85 miljoen afgenomen (2021: toename € 146 miljoen). Gepland was in 2022 een daling van € 942 miljoen). Dat leidt tot een verschil van € 857 miljoen ten opzichte van de prognose (in 2021 was het verschil met de prognose € 923 miljoen). Dit werd o.a. veroorzaakt door:
• Per saldo lagere uitgaven aan infrastructurele projecten van €195 miljoen (2021 -/- € 120 miljoen);
• Hogere uitkering provinciefonds en Motorrijtuigenbelasting van € 47 miljoen;
• Lagere uitgaven voor Natuur, PAS en exploitatie € 51 miljoen (2021: -/-€ 24 miljoen);
• Extra ontvangen specifieke uitkeringen (SPUKS) en decentrale uitkeringen € 155 miljoen (2021: + € 71 miljoen;
• Lagere aflossing hybride lening BNG € 50 miljoen;
• Minder leningen aan decentrale overheden € 333,5 miljoen. Gepland was € 678 miljoen, werkelijk verstrekt € 344,5 miljoen (2021: -/-€ 273 miljoen);
• Minder overige leningen verstrekt en minder uitgaven voor partijen in rekening courant € 56 miljoen.
In het afgelopen jaar geeft dat het volgende beeld ten opzichte van 2021:
Grafiek 2: maandelijks verloop van het saldo van inkomsten en uitgaven over 2022 en 2021
De trend is zeker niet hetzelfde in 2022 als in 2021. De verstrekte leningen aan decentrale overheden in 2022 van € 344,5 miljoen (2021: € 95 miljoen) hebben een behoorlijk effect op het verloop in 2022. Dat komt met name omdat we vanwege de hogere rentestand in 2022 veel meer leningen hebben verstrekt dan in 2021.
In mei 2022 heeft BNG Bank de eerste tranche van de hybride leningen afgelost. Voor de provincie was dat € 100 miljoen. Dit was een jaar later dan verwacht. De aflossing van de tweede tranche is met een jaar uitgesteld. Daarnaast zijn er in 2022 een aantal investeringen (m.b.t. Natuur en Infrastructurele projecten) niet volledig gerealiseerd en doorgeschoven.
Overige ontwikkelingen
• In 2022 is het Treasury Committee vier keer bijeen geweest (in 2021: 4 keer) en zijn er drie bijeenkomsten geweest waar de “onderhanden projecten” zijn besproken;
• De beleggingsdoelstelling over 2022, minimaal € 106,3 miljoen inkomsten genereren, is niet gehaald. In 2022 is er voor de tweede keer gebruik gemaakt van de “buffer” in de Dividend – en Rentereserve voor een bedrag van € 8,1 miljoen (geraamd was: € 11,1 miljoen). De lagere onttrekking is met name veroorzaakt door de rente op de lopende rekening bij de Schatkist van € 3 miljoen.
