Programma 7 Landbouw en voedsel

Omschrijving (toelichting)

We streven er naar dat in Brabant de meest duurzame landbouw- en voedselproductie plaatsvindt in Europa, mede doordat er sprake is van gesloten mineralenkringlopen (in plantaardige en dierlijke ketens), en zoveel mogelijk emissie-loze landbouw naar water, bodem en lucht en de klimaatdoelstellingen worden gerealiseerd. 
De voedselketens produceren gezond voedsel en landbouwbedrijven dragen bij aan een gezonde leefomgeving. Hiermee dragen de landbouw- en voedselketens bij aan het Brabants Beleidskader Gezondheid met drie gezonde levensjaren erbij voor elke Brabander in 2030. Dit blijkt uit de hoofddoelstellingen van de uitvoeringsagenda landbouw en voedsel met name op het gebied van meest duurzame circulaire landbouw- en voedselproductie in Europa. Hierbij zijn indicatoren als een dalende trend in fijnstof emissie vanuit de veehouderij opgenomen in relatie tot de gezonde leefomgeving en het verminderen van emissies uit de landbouw. Maar ook het stimuleren van real-time monitoring van emissies en de maatregelen vanuit het Schone lucht akkoord dragen bij aan de gezonde levensjaren van de Brabander.

Indicatoren

•    Verhouding tussen de bewerkte mest en de gewasbehoefte in Nederland 

•    Stikstof- en fijnstof emissie veehouderij in Brabant 

•    Areaal landbouwgrond (ha) met een positieve bijdrage aan de kwantiteit en kwaliteit van het water- en bodemsysteem. 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

•    Ons doel is mineralen kringlopen sluiten op nationaal niveau. (doel UA Mest).
Niet meer bewerkte mest produceren dan nodig voor vitale bodem en gezonde plantaardige teelten. Dit betekent dat er op Nederlandse schaal niet meer bewerkte dierlijke mest wordt geproduceerd dan de plaatsingsruimte op de akkers (en weilanden) op basis van de gewasbehoefte.

In 2022 is het getal kleiner dan 1.
Er is op dit moment nog veel drijfmest. Volume bewerkte mest is relatief laag. Het aandeel bewerkte mest ligt beneden de 50% in Brabant. Veel bewerkte pluimvee mest en beetje bewerkte varkensmest. 
Er zijn geen precieze cijfers als het gaat om het jaarlijkse volume bewerkte dierlijke mest in Brabant. De vergunde mestbewerkingscapaciteit wordt wel bijgehouden maar een deel van de vergunde capaciteit is nog niet gerealiseerd.

Getal boven de streep zal groeien in de komende jaren, omdat er meer mestbewerking gaat plaatsvinden. De KPI wordt groter maar blijft onder de 1.
Getal blijf onder de 1 omdat we op termijn een tekort aan mineralen uit dierlijke mest verwachten (om de gewas behoefte te kunnen dekken)

•    Voor fijnstof is de vergunde emissie (bron: Kern Registratie Dierenverblijven KRD) op peildatum 1 juni 2022 1,58 kton per jaar. Dit is een afname ten opzichte van de nulmeting in 2021. 
•    Voor stikstof zijn de laatste cijfers van 2020 bekend dit is 14,61 kton (bron: Brabants overzicht stikstofdata), deze laten ook een afname zien t.o.v. de nulmeting uit 2019.
•    Tot heden is er ongeveer 15.500 ha gerealiseerd aan landbouwgrond welke een positieve bijdrage leveren aan de kwantiteit en kwaliteit van het water- en bodemsysteem. Als provincie stimuleren we dit via het project Natuurinclusieve Landbouw, de Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij en Bodem Up. Het aantal deelnemers Natuurinclusieve Landbouw en aan de Biodiversiteitsmonitor Veehouderij is gegroeid in 2022, hier komt de stijging in het areaal vandaan. Er zit veel overlap tussen de deelnemers aan deze trajecten. Het totale areaal van de deelnemers aan beide trajecten is in beeld gebracht en vervolgens is de overlap geraamd. Op alle deelnemende bedrijven worden maatregelen genomen die leiden tot bodemverbetering. De berekening is gebaseerd op de deelname (in ha's) aan de bovengenoemde provinciale initiatieven (mede) gericht op de stimulering van het water- en bodemsysteem. 

Omschrijving (toelichting)

Het Brabantse landbouw- en voedselsysteem is in 2030 een vooraanstaande Europese speler: zeer innovatief en met een sterke concurrentiepositie. De sector rendeert door (nieuwe) economische en maatschappelijke verdienmodellen in grote internationale en kleine regionale ketens. Bovendien zijn nieuwe (biobased) bedrijfstakken tot ontwikkeling gekomen op het snijvlak van landbouw en voedsel en respectievelijk hightech, biobased bouwen, ICT, chemie en gezondheid. 

We willen het innovatieve ecosysteem van landbouw- en voedselsector in Brabant blijven ondersteunen. Een belangrijk onderdeel daarvan is de ontwikkeling van (kennisintensieve) startups. Deze beginnende ondernemers dragen in belangrijke mate bij aan de ontwikkeling van nieuwe producten, diensten en kennis. Ze spelen een belangrijke rol in innovatie en dragen bij aan vernieuwende oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen van vandaag en in de toekomst. In samenwerking met het programma Economie, Kennis en Talentontwikkeling, Braventure, Brabant Startup Fonds en de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij wordt er hard gewerkt om ten behoeve van onze ambitie meer agrifood startups te ondersteunen. 

Via een aantal trajecten, consortia en strategische samenwerkingsverbanden geven we, samen met Brabantse partners uit de gehele landbouw- en voedselketen, de innovatie vorm: Landbouw Innovatie Brabant (Provincie Noord-Brabant en ZLTO), de Innovatiecoalitie ‘Toekomstbestendig Ecosysteem Eiwittransitie Brabant’, strategische samenwerking tussen de diverse Brabantse proeftuinen en de Innovatiealliantie Landbouw en Voedsel Brabant (Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij, REWIN, AgriFood Capital, Brainport Development).

Indicatoren: 
•    Aantal startups in landbouw en voedsel en op cross-overs met high tech 

•    Vestiging nieuwe bedrijven en/of bovengemiddelde groei van bestaande bedrijvigheid in de high tech agrofoodsector / aantal toonaangevende bedrijven  

•    Instroom jongeren in agrifood onderwijs (relatieve toename instroom)

•    Ontwikkeling van bedrijvigheid in nieuwe eiwitten in aantallen bedrijven en werknemers (5% groei per jaar) 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

•    In 2022 zijn in ieder geval minimaal 15 start-ups gestart, hiernaast hebben een aantal bestaande bedrijven zich in Brabant gevestigd 
•    Om de instroom in het Groene Onderwijs te bevorderen, werken wij samen met de Groene Onderwijsinstellingen aan de ontwikkeling van het Curriculum biologisch onderwijs MBO,HBO en leveren wij bijdragen aan onderwijsmodules.”  
Het afgelopen jaar hebben wij een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van het practoraat Duurzaam Bodembeheer bij Yuverta. Daarnaast hebben wij diverse Toekomstgesprekken gevoerd voor jonge agrariërs op HAS green Academy, Yuverttya en Curio. Tenslotte hebben wij diverse gastcolleges gegeven en diverse studentenprojecten vanuit de provincie begeleid. Hiermee willen wij de substantiële groei in het groene onderwijs bevorderen.
Voor biologische landbouw hebben we de ontwikkeling van een onderwijsmodule bij Yuverta ondersteund. Daarnaast is samen met HAS green academy, Yuverta en Curio een start gemaakt met de ontwikkeling van een Masterclass biologische landbouw.
-    In 2022 is Beet! van start gegaan. Dit is een initiatief van Kennispact MBO Brabant in samenwerking met vier mbo-instellingen (Yuverta, Curio, Koning Willem I College en Summa College), 50 bedrijven, vijf samenwerkingsorganisatie in de agrifood sector, drie hbo-instellingen (HAS Green Academy, AVANS hogeschool, Fontys hogeschool) en de provincie Noord-Brabant. Deze partijen willen samen nieuwe kennis ontwikkelen en studenten opleiden voor nieuwe beroepen in een duurzame voedselketen.  
•    Er zijn in ieder geval 2 bedrijven bij gekomen, waaronder het Israëlische bedrijf Redefine Meat, welke zich in Best heeft gevestigd. 

Omschrijving (toelichting)

De Brabantse landbouw is in 2030 landschaps- en gemeenschapsinclusief en vervult daarmee een vitale rol in natuur- en landschapsontwikkeling en het beheer daarvan. Er is een herkenbare verbinding tussen stad en platteland, tussen producent en consument (voedsel, leefbaarheid dorpen) en met de Brabantse samenleving als geheel (zorg, groene energie, landschap en natuur, recreatie). 

Indicatoren: 
•    Aantal natuurinclusieve boeren 

•    Areaal biologische landbouw (ha) 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

Omschrijving (toelichting)

We willen de verbinding tussen de diverse ketens en de burger versterken. Het resultaat is dat de
Brabanders (weer) trots zijn op de landbouw- en voedselsector. De sector is dichter bij de burger gekomen en meer verbonden door onder andere meer kennis van de rol en herkomst van voedsel en van het belang van het buitengebied. Er vindt een verschuiving plaats naar meer voedsel van dichtbij en de landbouw levert een bijdrage aan maatschappelijke en ecosysteemdiensten. Brabanders waarderen het voedsel, het buitengebied, het groen in de stad en de makers, ontwikkelaars en beheerders ervan. De landbouw- en voedselketens worden beleefd als belangrijk onderdeel van de brede welvaart in Brabant.
Steeds meer maatschappelijke opgaven komen samen op één en dezelfde bedrijven binnen de gehele sector en keten. Zo willen we méér dierenwelzijn, minder emissies die schadelijk zijn voor de mens en natuur en een betere bodem- en waterkwaliteit. Deze vraagstukken vragen om een vernieuwingsslag in de veehouderij. Die vernieuwing brengt onzekerheden met zich mee: kan dit financieel uit? Hoe valt een nieuwe koers binnen ons gezin? Wanneer wordt er wéér iets vernieuwends van ons gevraagd? Allemaal vraagstukken die jonge boeren bezighouden en mede bepalend zijn óf en hóe zij het bedrijf voort gaan zetten. De provincie wil de jonge boeren toekomstperspectief bieden. De aankomende tijd gaan we samen met jonge boeren bekijken wat er nodig is om dat toekomstperspectief in te vullen. We hebben hiertoe een plan van aanpak Jonge Boeren ontwikkeld.
Vanuit de regiodeal Noordoost Brabant wordt in het project Voedseleducatie door diverse partners gewerkt aan een nieuwe onderwijsmodule over voedsel voor kinderen in de groepen 5 t/m 8 van de basisschool. Er zullen pilots worden gestart op een aantal basisscholen in Noordoost Brabant. Visit Brabant organiseert Food-routes, waaraan wij financieel bijdragen. Deze dragen ook bij aan een goede boer-burger-relatie.

Indicatoren: 
•    Gemiddelde waardering burgers voor de agrifoodsector in Brabant (op niveau of verbetering van waardering)

•    Percentage Brabanders met zorgen over de gezondheid in relatie tot de veehouderij (afname percentage)

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

•    Tijdens de Covid-Periode is de waardering van de burgers voor de agrifoodsector gestegen naar 5,23. De verwachting is dat dit is gebeurd, omdat mensen het belang van lokaal voedsel meer zijn gaan inzien.
•    Er zijn op dit moment nog geen nieuwe cijfers bekend van de GGD m.b.t. percentage Brabanders met zorgen over de gezondheid.
•    Jonge boeren en goed opgeleide professionals zijn onmisbaar voor een vitale en toekomstbestendige Brabantse agrifoodsector. Daarom hebben we in 2022 het Actieplan Jonge Boeren opgesteld dat de acties beschrijft van de provincie om bij te dragen aan het toekomstperspectief van jonge landbouwers en tuinders die het bedrijf van hun ouders overnemen en de mogelijkheden voor zij-instromers. Hierbij zetten we in op een betere toegang tot kapitaal en middelen, op meer podium voor jonge landbouwers, op innovatie en toegang tot kennis en op de instroom in het agrarisch onderwijs om voldoende gekwalificeerde agrariërs en agrifood-gerelateerde professionals op te leiden.