Programma 9 Mobiliteitsontwikkeling | Jaarstukken 2023

Inleiding

De ambities voor de doorontwikkeling van het Brabantse mobiliteitssysteem staan onder druk.

De herprioritering van het mobiliteitsfonds van het Rijk heeft ook gevolgen voor een aantal Brabantse rijksprojecten zoals A58 Tilburg–Breda en Galder–St.-Annabosch, A67 Leenderheide-Zaarderheiken en A2 Deil-Vught. We blijven ons inzetten dat het Rijk de gemaakte afspraken nakomt.

Bij het BO-MIRT is met demissionair minister afgesproken dat de restbudgetten (na afroming voor de onderhoudstaak bij het Rijk) beschikbaar blijven voor Meerjarige Multimodale Mobiliteitspakketten (MMMP’s) voor de stedelijke regio’s om de impact van het on-hold zetten van rijksprojecten te beperken én de verstedelijkings- en woningbouwopgave mogelijk te maken. Extra inzet op actieve en gedeelde vormen van mobiliteit (de mobiliteitstransitie) via deze pakketten is cruciaal voor de bereikbaarheid en leefbaarheid in de toekomst. Vanwege de demissionaire status van het kabinet is het lastig gebleken om de afspraken hierover verder te concretiseren.

In 2023 hebben we gewerkt aan de doorontwikkeling van het mobiliteitssysteem in Brabant via de vier netwerken (OV-netwerk, wegennet, (snel-)fietsnetwerk en goederencorridor) die we goed met elkaar verbinden tot een samenhangend systeem.

Zo is de realisatie Programma Hoogfrequent Spoor (PHS) Vught gestart met de bouw van het tijdelijke spoor en lopen de MIRT-verkenningen voor de spoorknopen ’s-Hertogenbosch en Eindhoven (onderdeel Brainportdeal). Opgaven rondom spoor zijn complex en kostbaar, maar vormen de basis voor de mobiliteitstransitie en MMMP’s voor de stedelijke regio’s. De verantwoordelijkheid ligt vooral bij het Rijk. We blijven bij het Rijk drukken op realisatie van het Toekomstbeeld OV 2040 (TBOV 2040).

Stikstof heeft veel impact op de voortgang van wegenprojecten. Desondanks zijn we er in geslaagd om vier provinciale reconstructieprojecten die tijdelijke gepauzeerd waren terug op te starten (N285, N264, N282 en N270). Voor de N629 en eerder al de N279 is gebleken dat de plannen in de huidige vorm niet realiseerbaar zijn op afzienbare termijn. De noodzaak van aanpak van deze wegvakken blijft onverminderd groot en we kijken samen met de regio hoe dit wel uitvoerbaar kan zijn. Voor de reconstructie van de N65 Vught - Haaren is samen met de partners het voorkeursalternatief VKA+ herbevestigd en de middelen blijven gereserveerd voor uitvoering op een later tijdstip.

We hebben verder gebouwd aan het provinciale netwerk van snelfietsroutes. Zo is in 2023 de snelfietsroute Oss-Uden opgeleverd. Via de MMMP’s werken we samen met partners aan het hoofdfietsnetwerk als vervolg van het Brabants Toekomstbeeld Fiets (BTF). Zo is in het kader van de het kortetermijnmaatregelenpakket A2/N2 (onderdeel Brainportdeal) in 2023 de bestuursovereenkomst voor de F67 Kempenroute getekend. Onderzoek op de drie laatst gerealiseerde snelfietsroutes laat zien dat fiets als modaliteit belangrijk is voor de bereikbaarheid van Brabant.

Op de goederencorridor zijn belangrijke stappen gezet met het sluiten van een realisatiepact voor Tilburg. Hierin zijn afspraken gemaakt over de ontwikkeling van Tilburg als bovengemiddeld goederenknooppunt inclusief afspraken over betere benutting van het Wilhelminakanaal. De eerste vergelijkbare stappen zijn ook gezet voor een realisatiepact voor Moerdijk.

Via de Programmering Mobiliteit 2024-2043 is inzicht gegeven in de mobiliteitsportefeuille. De mobiliteitsopgave is groot en middelen beperkt. Dat vraagt om scherpe keuzes en zal plaatsvinden a.d.h.v. het beleidskader Mobiliteit: Koers 2030 en de bestuurlijke richting in het bestuursakkoord.

Hebben we bereikt wat we wilden bereiken?

We gaan voor een robuust en betrouwbaar mobiliteitssysteem.

De (multimodale) reistijd is in 2030 in 95% van de gevallen conform de voorspelling + of – 5 minuten.

De ontwikkeling van de werkelijke gerealiseerde reistijd per auto ten opzichte van de freeflow reistijd (Noord-Brabant & provinciale wegen, naar typen wegen): < vorig jaar.

*Freeflow = reistijd buiten de spits zonder vertraging.

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

De freeflow in 2023 komt uit op 38,40% in de ochtendspits (t.o.v. 37,21% in 2022) en 40,19% in de avondspits (t.o.v. 40,94% in 2022). Dit getal geeft aan hoe betrouwbaar de reistijd op alle wegvakken binnen Brabant is geweest over het gehele jaar, dus hoe hoger hoe beter. Het laat eigenlijk zien dat de spitsen een voorspelbare reistijd opleveren die is gebaseerd op het jaargemiddelde van het gehele jaar inclusief een marge waar de reistijd binnen valt.
De stikstofproblematiek (o.a. vervallen bouwvrijstelling), het tijdelijk pauzeren van de vergunningverlening in Brabant en de herijking van het mobiliteitsfonds door het Rijk bemoeilijkt de realisatie van (infrastructurele) projecten, zowel provinciaal als rijks. Voor een robuust en betrouwbaar mobiliteitssysteem is versnelling van de mobiliteitstransitie nodig om de impact hiervan te beperken.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

We gaan voor een samenhangend mobiliteitssysteem.

Het aantal multimodale ketenverplaatsingen* in personen- en goederenvervoer in Brabant is in 2030 verdubbeld ten opzichte van 2019.

Ontwikkeling modal split in het personenvervoer van weg naar openbaar vervoer en fiets (absolute aantallen, Noord-Brabant): > vorig jaar
Ontwikkeling modal split in het goederenvervoer van weg naar spoor en water (absolute aantallen, Noord-Brabant): > vorig jaar

*Bij multimodale ketenverplaatsing is er sprake van een combinatie van meerdere (duurzame) vervoerwijzen voor één verplaatsing. Modal split houdt de verdeling in tussen modaliteiten.

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

De modal split 2022 is voor personenvervoer uitgekomen op 28,1% (stijging van 3,3% ten opzichte van 2021) en voor goederenvervoer 10,2% (stijging van 0,4% ten opzichte van 2021). De cijfers over 2023 komen in de loop van 2024 beschikbaar.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

We gaan voor mobiliteit voor iedereen.

Het aantrekkelijk maken van alternatieven voor de (eigen) auto: lopen, fietsen, gedeelde mobiliteit voor iedereen.

Onderwijs-, zorg-, werk-, recreatie-, natuur- en dagelijkse voorzieningen en sociale contacten zijn in 2030 goed bereikbaar voor iedereen: ontwikkeling van de nabijheid van voorzieningen in verschillende type regio’s en voor verschillende type modaliteiten.

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

De cijfers 2022 zijn: 227 buurten hebben een huisartsenpraktijk verder dan 3 km (was 229 in 2021); 368 buurten hebben een dagelijkse supermarkt verder dan 2 km (was 354 in 2021); 4 buurten hebben een bibliotheek verder dan 10 km (was 5 in 2021). De cijfers 2023 zijn nog niet beschikbaar.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

We gaan voor schone, stille en gezonde mobiliteit

We zorgen in Noord-Brabant dat de overlast van verkeer geminimaliseerd wordt door in te zetten op stille voertuigen en infrastructuur.

Ontwikkeling aantal objectief geluidgehinderden waar de wettelijke geluidnormen worden overschreden (provinciale wegen): aantal < vorig jaar.

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Inzet verbonden partijen

Heeft het gekost wat het mocht kosten?

Bedragen x € 1.000		Begroting 2023	Begroting 2023	Jaarrekening 2023	Verschil begroting -
		oorspronkelijk	na wijziging	realisatie	realisatie
Lasten
	Programmalasten	96.260 N	57.261 N	57.456 N	195 N
	Toegerekende organisatiekosten	4.769 N	8.621 N	10.663 N	2.043 N
Totaal Lasten		101.029 N	65.882 N	68.119 N	2.238 N
Baten
	Programmabaten	58.234 V	67.419 V	19.450 V	47.969 N
	Bijdrage in toegerekende organisatiekosten	0	0	2.304 V	2.304 V
Totaal Baten		58.234 V	67.419 V	21.755 V	45.665 N
Saldo van baten en lasten		42.796 N	1.538 V	46.365 N	47.903 N

Toelichting verschil begroting – realisatie

9. Mobiliteitsontwikkeling - Afwijking lasten (bedragen x € 1.000)	2.238 N
Algemeen	-
Begrotingsprogramma 09 Mobiliteitsontwikkeling gaat over opgaven en projecten gericht op de (door-)ontwikkeling van het totale Brabantse mobiliteitssysteem en deze worden gefinancierd uit de reserve. Op basis van de (meerjarige) afspraken in het kader van de programmering worden de middelen op de meerjarige begroting geraamd. De realisatie van de programmalasten van 9. Mobiliteitsontwikkeling komt uit op € 57,5 mln. t.o.v. een begroting van € 57,3 mln. Een overschrijding van de lasten van € 0,2 mln. (100,3% realisatie).

N65	6.291 V
Omdat de reconstructie van de N65 op dit moment in de huidige vorm niet kan worden uitgevoerd, is het contract met de huidige aannemer ontbonden. Als gevolg van de verrekening van de termijnen heeft er een terugbetaling door de aannemer plaatsgevonden en is er sprake van een negatieve realisatie. Hierdoor is er een onderbesteding ontstaan. Hier staan ook lagere baten uit de rijksbijdrage N65 en van gemeenten tegenover. De middelen voor de N65 blijven vooralsnog beschikbaar op de meerjarige begroting voor uitvoering van het project op een later moment.

Quick Win pakket A2 Deil - 's-Hertogenbosch	1.608 V
De provincie voert samen met partners het Quick Win pakket uit op de corridor A2 Deil - 's-Hertogenbosch. De voorbereiding voor de snelfietsroute Zaltbommel - 's-Hertogenbosch vraagt iets meer tijd. De provincie draagt hieraan bij via een subsidie. De middelen dienen beschikbaar te blijven op de meerjarige begroting.

SPUK LVO	3.618 N
Voor de ondertunneling van de Oosterhoutseweg in Gilze (provinciale weg N629) kan de provincie een beroep doen op een rijksbijdrage vanuit het Landelijk Verbeterprogramma Overwegen (LVO). Van de kosten van het realisatie van de tunnel kan 50% toegerekend worden aan de rijksbijdrage. De realisatie van de tunnel loopt voor op planning. Tegenover de extra kosten staan ook extra baten in de vorm de rijksbijdrage.

N279 Veghel - Asten	1.113 V
Door de plannen N279 Veghel - Asten is de RvS een streep gezet. Via een drietal werksporen wordt gekeken wat nodig is en wat kan op deze provinciale weg. Via werkspoor 3 wordt gekeken naar het verbeteren van de doorstroming via multimodale bereikbaarheidspakketten. Het opstarten daarvan vraagt meer tijd.

Robuuste Brabantroute Gilze	745 V
De provincie draagt financieel bij in de spoorzone van Gilze en Rijen. Vanwege een tekort bij het project is er vertraging ontstaan. De aanvraag van de bijdrage door de gemeente gebeurt hierdoor later dan oorspronkelijk gedacht.

Snelfietsroutes	731 V
Voor de realisatie van het snelfietsroutenetwerk in Brabant verstrekt de provincie subsidies voor de provinciale bijdrage in de routes. Op basis van nieuwe regelgeving dienen de lasten voor subsidie genomen te worden op basis van het bestedingspatroon van de gemeenten. Op basis van een geactualiseerd bestedingspatroon van een gemeente heeft hierdoor aan het einde van het jaar een lastencorrectie naar volgende jaren plaatsgevonden en is nu onderbesteding ontstaan.

Fiets in de Versnelling	306 V
Binnen het budget van het programma Fiets in de Versnelling zijn middelen gereserveerd voor het project Zon op Infra. Deze uitgaven dienen op basis van wet- en regelgeving geactiveerd en afgeschreven worden. De restant middelen dienen beschikbaar te blijven en omgezet worden naar een investeringskrediet.

Ontwikkeling regionale luchtvaart	405 N
Voor de ontwikkeling van de regionale luchtvaart Eindhoven Airport is een meerjarige subsidie verstrekt aan de Stichting Leefbaarheid Luchthaven Eindhoven. In tegenstelling tot eerder aanname wordt de last niet over meerdere jaren verdeeld, maar ineens genomen ten laste van 2023. De dekking is afkomstig uit rijksmiddelen (voorheen middelen Alders tafel).

A67	1.830 N
Voor het treffen van infrastructurele en Smart Mobility op A67 is in het kader van het programma SmartwayZ.NL door de provincie een subsidie verstrekt aan gemeente Eindhoven. Op basis van nieuwe regelgeving dienen de lasten voor subsidie genomen te worden op basis van het bestedingspatroon van de gemeente. Op basis van een geactualiseerd bestedingspatroon van een gemeente heeft hierdoor een lastencorrectie plaatsgevonden en is nu overbesteding ontstaan.

RMP's	1.655 V
De provincie werkt via een gezamenlijke meerjarige agenda samen met de regio's. Via de Regionale Mobiliteitsprogramma's wordt de provinciale cofinanciering overgemaakt naar de regio. De verdeling over de jaren gebeurt op basis van het moment van aanvragen van de afgesproken bijdrage door de gemeenten en de voortgang in de uitvoering.

De Run	7.044 N
De provincie draagt bij in het bereikbaarheidspakket voor De Run Veldhoven. Samen met de rijksbijdrage is de provinciale cofinanciering overgemaakt aan gemeente Veldhoven. Op basis van nieuwe regelgeving dienen de lasten voor de bijdrage genomen te worden op basis van het bestedingspatroon van de gemeente. Er was uitgegaan van een geactualiseerd bestedingspatroon van de gemeente. Deze is niet gekomen en zonder een lastencorrectie naar volgende is nu sprake van een flinke overbesteding.

Toegerekende organisatiekosten	2.043 N
De toegerekende organisatiekosten komen op basis van de gerealiseerde uren-inzet hoger uit.

Overige: saldo van overige lagere en hogere lasten	253 V

9. Mobiliteitsontwikkeling - Afwijking baten (bedragen x € 1.000)	45.665 N
Algemeen	-
De realisatie van de programmabaten van 9. Mobiliteitsontwikkeling komt uit € 48,0 mln. t.o.v. een begroting van € 67,4 mln. (28,8%). Zonder de administratieve correctie voor afschrijvingslasten N69 komt de realisatie uit op € 65,3 mln. (96,8%).

Rijksbijdrage N69	45.815 N
In opdracht van de accountant is de boekwaarde N69 gecorrigeerd, omdat op de investering in de N69 waarvoor een Rijksbijdrage is ontvangen niet mag worden afgeschreven. De afwaardering verloopt niet via de exploitatie, maar is rechtstreeks gecorrigeerd op de boekwaarde per 1 januari 2023. Een gelijke onderschrijding op de lasten zit in programma 08.

N65	6.478 N
Zowel Rijk als gemeenten dragen financieel bij in de reconstructie van de rijksweg N65. Vanwege het ontbinden van het contract met de huidige aannemer zijn er minder kosten gemaakt en worden minder bijdrage van derden toegerekend. De middelen van derden voor de N65 blijven vooralsnog beschikbaar op de meerjarige begroting voor uitvoering van het project op een later moment.

SPUK LVO	3.618 V
Voor de ondertunneling van de Oosterhoutseweg in Gilze (provinciale weg N629) kan de provincie een beroep doen op een rijksbijdrage vanuit het Landelijk Verbeterprogramma Overwegen (LVO). Tegenover de extra kosten staan ook deze extra baten in de vorm de rijksbijdrage.

Inkomsten gedragsmaatregelen	649 V
Voor het continueren van de gedragsmaatregelen uit het programma SmartwayZ.NL zijn reeds in 2023 bijdragen van partners ontvangen. De uitgaven zullen de komende jaren plaatsvinden.

Bijdrage in toegerekende organisatiekosten	2.304 V
De bijdrage in toegerekende organisatiekosten komt hoger uit.

Overige: saldo van overige lagere en hogere baten	57 V