Programma 7 Landbouw en voedsel

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

De activiteiten van het programma Landbouw en Voedsel zijn in belangrijke mate uitgevoerd en daarmee zijn ook de doelstellingen in belangrijke mate gehaald. 

In de ontwikkeling naar een duurzame en innovatieve landbouw heeft een deel van de veehouders in 2023 vooral afgewacht: wat gaat een nieuw provinciaal bestuur brengen, komt er een landbouwakkoord? Medio 2023 zijn de landelijke beëindigingsregelingen van start gegaan en Brabantse veehouders hebben daar flink op ingetekend. Provincie Noord-Brabant heeft een team ingericht om geïnteresseerde boeren te begeleiden (Statenmededeling Aanpak Piekbelasting Noord-Brabant). Hierover is een overeenkomst met het rijk afgesloten zodat zij de rekening gaan betalen.

Voor 1 oktober hebben de betreffende varkens- en kippenhouders een nieuwe Nb-vergunning voor hun stalsysteem aangevraagd. De aanvragen met luchtwassers zijn inmiddels in behandeling genomen.
In het kader van de samenwerking met de zes zandprovincies is een omvangrijk traject gestart gericht op innovaties die betrekking hebben op stallen, voer- en managementmaatregelen, ‘real time’-meten en mestbewerking (Statenmededeling Voortgang passende beoordeling en innovatie veehouderij). 
Tegelijkertijd sluit het aan bij onze voorgenomen innovatie-inspanningen en kunnen op deze manier synergievoordelen worden behaald: door samen te werken kunnen we (bovendien sneller) leren van elkaars inspanningen en de innovatie-inspanningen op elkaar afstemmen.  
 
Tegelijkertijd worden er volop vorderingen gemaakt op allerlei andere terreinen waar de provincie een bevorderende rol heeft: van de Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij en natuurinclusieve landbouw, de bedrijvigheid van (de verwerking van) nieuwe eiwitten en het geven van omschakeladviezen en inspiratiebedrijven biologische landbouw, de begeleiding van individuele boeren door het Ondersteuningsnetwerk en met de VAB-Impuls, het begeleiden en ondersteunen van een zogeheten ‘Smart Farming Academy en het ondersteunen van 39 innovatie-projecten in het kader van het Landbouw Innovatie Brabant (Statenmededeling Landbouw Innovatie Noord-Brabant - Evaluatie en vervolg 2024 – 2027).

Hebben we bereikt wat we wilden bereiken?

Terug naar navigatie - Hebben we bereikt wat we wilden bereiken?

Het meest duurzaam en circulair in Europa

Terug naar navigatie - Het meest duurzaam en circulair in Europa

Indicatoren
•    Verhouding tussen de bewerkte mest en de gewasbehoefte in Nederland (verhouding naar een waarde, op basis van fosfaat (P2O5)

Streefwaarden nulmeting 2023 2030
Verhouding naar waarde (1,09) 2020 - Verhouding lager dan 1

•    Stikstof- en fijnstof emissie veehouderij in Brabant 

Streefwaarden nulmeting 2023
Kton fijnstof per jaar 1,7 kton (2021) dalend
Kton fijnstof per jaar 15,3 kton (2019) dalend

 

Kwaliteit (indicator)

G

Kwaliteit (toelichting)

Er zijn geen precieze cijfers als het gaat om het jaarlijkse volume bewerkte dierlijke mest in Brabant. De vergunde mestbewerkingscapaciteit wordt wel bijgehouden maar een deel van de vergunde capaciteit is nog niet gerealiseerd.

In samenwerking met de zes zandprovincies ontwikkelen we een innovatie en versnellingsagenda op o.a. mestbewerking (monomestvergisting). 

We zien dat de dalende trend in de uitstoot van fijnstof en stikstof vanuit de veehouderij bedrijven is doorgezet. In 2023 is de uitstoot van fijnstof uit de veehouderij 1,4 Kton PM 10 (bron KRD). En van Stikstof uit de veehouderij in 2021; 13,7 Kton (bron Brabants overzicht stikstofdata).

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Economisch toonaangevend zijn binnen Europa

Terug naar navigatie - Economisch toonaangevend zijn binnen Europa

 

Indicatoren: 
•    Aantal startups in landbouw en voedsel en op cross-overs met high tech 

Streefwaarden nulmeting 2023
aantal 5-7 (2021) 25

•    Vestiging nieuwe bedrijven en/of bovengemiddelde groei van bestaande bedrijvigheid in de high tech agrofoodsector / aantal toonaangevende bedrijven  

Streefwaarden nulmeting 2022 2023
aantal 2 à 5 (2021) Substantiële groei Substantiële groei

•    Instroom jongeren in agrifood onderwijs (relatieve toename instroom)

Streefwaarden nulmeting 2023
Relatieve toename instroom 4.300 (2020-2021) Substantiële groei

•    Ontwikkeling van bedrijvigheid in nieuwe eiwitten in aantallen bedrijven en werknemers (5% groei per jaar) 

Streefwaarden nulmeting 2023
Groei per jaar 45 (2022) 5%

 

Kwaliteit (indicator)

O

Kwaliteit (toelichting)

Omdat de proof of concept voor start-ups in de foodsector veel langer duurt dan in andere sectoren, is er sprake van lange trajecten en haken investeerders niet zo snel aan. Dit maakt dat het aantal bedrijven op circa 10 uitkomt. Vanuit beleidsterrein Economie, Kennis en Talentontwikkelingen wordt nu onderzoek gedaan naar de knelpunten die zich voor deze start up's aandienen en men wil een handleiding gaan schrijven voor deze ondernemers. 

Hoewel de provincie zelf geen exacte cijfers van de instroom in het Agrifood onderwijs bijhoudt, lijkt de instroom van nieuwe studenten onder druk te blijven staan.

Vanuit de Green Deal Eiwitrijke gewassen, beter bekend als de Bean Deal, worden velerlei acties uitgevoerd om de eiwittransitie te doen versnellen. Vanuit Brabant zetten wij, samen met andere partijen en provincies in op ontwikkelingen in de hele voedselketen, waaronder ook de toepassing van plantaardige eiwitten bij (bestaande) bedrijven. Interessant in dit kader zijn de ontwikkelingen vanuit bedrijven zoals BiosienZ, Those Vegan Cowboys, Cosun en Schouten Europe.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Natuur- en landschapsinclusief zijn in 2030

Terug naar navigatie - Natuur- en landschapsinclusief zijn in 2030

Indicatoren: 
•    Aantal natuurinclusieve boeren 

Streefwaarden nulmeting 2023 2030
aantal 80 ( 2021) 150 500

•    Areaal biologische landbouw (ha) (15% van het agrarisch areaal 

Streefwaarden nulmeting 2023 2030
Agrarisch areaal 2,8% (2020) 3,5% 15 % (circa 25.000 ha)

 

Kwaliteit (indicator)

O

Kwaliteit (toelichting)

Er is nog geen eenduidige definitie voor wanneer een bedrijf natuurinclusief is. Het aantal natuurinclusieve bedrijven kunnen we daarom niet monitoren. Voor het aantal deelnemers aan de Biodiversiteitsmonitor Melkvee en Akkerbouw, zie het kopje Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw en Veehouderij, dit betreft bedrijven die in meer of mindere mate natuurinclusief zijn.


Het CBS geeft aan dat in 2022 2,3 % van het areaal in Noord-Brabant biologisch is. Het percentage van 2023 is nog niet bekend. CBS heeft al cijfers uitgebracht, maar deze zijn nog niet vergeleken met de data van Skal, de instantie die biologische percelen certificeert. 


Het percentage is groeiend maar blijft achter op ons doel.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Versterken gemeenschapsinclusief

Terug naar navigatie - Versterken gemeenschapsinclusief

Indicatoren: 
•    Gemiddelde waardering burgers voor de agrifoodsector in Brabant (op niveau of verbetering van waardering)

Streefwaarden nulmeting
(landelijk niveau)
2023
Gemiddelde waardering schaal van 1-7 5,01
(2020)
Op niveau of verbetering

•    Percentage Brabanders met zorgen over de gezondheid in relatie tot de veehouderij (afname percentage)

Streefwaarden Nulmeting 2023
Percentage 3% (2020) Afname

 

Kwaliteit (indicator)

O

Kwaliteit (toelichting)

Nederlanders/Brabanders blijven dit jaar positief gestemd over de Agri & Foodsector (5,04 in 2023).

We zien een stijging naar 5% in 2022. Een verklaring voor de stijging zien wij in de actualiteit van de stikstof problematiek in de media en het langdurig aanhouden van vogelgriep en overdraagbaarheid naar zoogdieren. 16% van de Brabanders woont in de buurt van veehouderij en 1 op de 3 is bezorgd over hun gezondheid door de veehouderij in de buurt.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Heeft het gekost wat het mocht kosten?

Terug naar navigatie - Heeft het gekost wat het mocht kosten?
Bedragen x € 1.000 Begroting 2023 Begroting 2023 Jaarrekening 2023 Verschil begroting -
oorspronkelijk na wijziging realisatie realisatie
Lasten
Programmalasten 9.740 N 8.406 N 8.534 N 129 N
Toegerekende organisatiekosten 4.364 N 4.677 N 4.896 N 219 N
Totaal Lasten 14.104 N 13.083 N 13.430 N 347 N
Baten
Programmabaten 1.150 V 2.391 V 3.300 V 909 V
Bijdrage in toegerekende organisatiekosten 0 0 0 0
Totaal Baten 1.150 V 2.391 V 3.300 V 909 V
Saldo van baten en lasten 12.954 N 10.692 N 10.130 N 562 V

Toelichting verschil begroting – realisatie

Terug naar navigatie - Toelichting verschil begroting – realisatie
7. Landbouw en voedsel - Afwijking lasten (bedragen x € 1.000) 347 N
EU programma POP3 267 V
Betreft minder verstrekte subsidies dan eerder geprognotiseerd.
Heldere kaders 335 V
Betreft minder uitgaven dan eerder was geraamd. Een aantal verplichtingen die zijn aangegaan in 2023 lopen door naar 2024, o.a. juridische kosten en RIVM onderzoek naar mestverwerking.
Voorziening claims planschade 725 N
Ten aanzien van ontvangen claims planschade is een voorziening getroffen in afwachting van daadwerkelijke afwikkeling.
Overige over/onderschrijdingen 53 V
Betreft saldo van diverse overige over- en onderschrijdingen. De onderschrijdingen betreffen onder andere lagere uitgaven gerelateerd aan Rijksbijdragen ten aanzien van Combiwassers, Zuidoostelijke Zandgronden en Versnellingsmiddelen en kunnen in 2024 alsnog worden ingezet.
Toegerekende organisatiekosten 219 N
De toegerekende organisatiekosten komen op basis van de gerealiseerde uren-inzet hoger uit.
Overige: saldo van overige lagere en hogere lasten 59 N
7. Landbouw en voedsel - Afwijking baten (bedragen x € 1.000) 909 V
Rijksbijdrage Uitvoering Aanpak Piekbelasters 1.400 V
De Rijksbijdrage is begin 2024 ontvangen. De betrokken capaciteitskosten 2023 konden echter alsnog van Rijksbijdrage worden gedekt.
Bijdrage EU project LIFE All4Biodiversity 206 N
Een deel van de geraamde inkomsten wordt in 2024 ontvangen i.p.v. 2023
Bijdragen waterschappen i.h.k.v. Brabants Bodem 220 N
Een deel van de geraamde bijdrages vanuit waterschappen wordt in 2024 ontvangen in plaats van 2023.
Onttrekkingen Rijksbijdrages 185 N
Vanwege lagere uitgaven, ook lagere onttrekkingen van diverse Rijksbijdrages zoals Combiwassers, Zuidoostelijke Zandgronden en Versnellingsmiddelen.
Overige: saldo van overige lagere en hogere baten 120 V