Programma 4 Natuur en milieu

Milieu
We willen dat Brabant een fijne, veilige en gezonde provincie is om in te wonen en te ondernemen. Een schone lucht en bodem en geen hinder van onder meer geluid en geur zijn hiervoor basisvoorwaarden. In lijn met de Omgevingsvisie streven we daarom naar een continue verbetering van onze leefomgeving. Met de uitvoeringsagenda Schone Lucht Akkoord dragen we bij aan het landelijk doel om 50% gezondheidswinst te behalen. De geplande uitbereiding van defensie in Noord-Brabant zal ook gevolgen hebben voor het milieu. De milieubelangen brengen wij waar mogelijk naar voren in de overleggen met Defensie. Met het actieplan Geluid 2024-2029 verminderen we het aantal mensen dat wordt gehinderd door het geluid van provinciale wegen. Bij alle bedrijven onder provinciaal gezag vragen we periodiek Vermijdings- en Reductieprogramma's op. We zien erop toe dat bedrijven de uitstoot van ZZS daarin rapporteren en blijven terugdringen. PFAS is toegevoegd aan de lijst ZZS stoffen. Daarnaast wordt ook Brabant in toenemende mate geconfronteerd met urgente sector- en thema-overstijgende vraagstukken, zoals de noodzaak van een doorontwikkeling naar een duurzame samenleving. In het beleidskader Milieu 2023-2030 dat in 2022 vastgesteld is, zijn onder meer streefwaarden opgenomen voor luchtkwaliteit en geluid. 
Naar verwachting zal voor het zomerreces 2026 Provinciale Staten geïnformeerd worden over de tussenevaluatie Uitvoeringsagenda Milieu.

De Brabantse natuur is adequaat beschermd tegen ongewenste ruimtelijke ingrepen. Ze is vitaal en van voldoende omvang om bestand te zijn tegen schommelende omgevingsinvloeden zoals weersextremen. De Brabantse natuurgebieden vormen een onderling aangesloten netwerk waardoor uitwisseling kan plaatsvinden. 

Natuur levert een bijdrage aan de welvaart en het welzijn van Brabant en de Brabanders. Andersom is natuur als vanzelfsprekend onderdeel van andere maatschappelijke, ruimtelijke en economische opgaven en verweven in alle maatschappelijke sectoren. 

Brabanders voelen zich verbonden met de natuur in natuurgebieden, in de stad, het dorp en het agrarisch gebied. 

Milieu
•    Een onzekerheid in 2026 betreft de uitkomst van de ruimtelijke claim/uitbreiding van defensie op ruimtebeslag en gevolgen voor milieuaspecten (m.n. geluid, regionale luchtvaart).
•    De stortplaatsen hebben een vermogen in het Nazorgfonds. Dat fonds moet gevuld worden en blijven om bij overdracht van de stortplaats de provincie de eeuwigdurende nazorg te kunnen laten uitvoeren (milieuhygiënisch en financieel). Belangrijk onderdeel is overdracht naar de provincie, met reële sluitingsdata en bijbehorende nazorgplannen die in kwaliteit voldoet en volledig is. Er is discussie met de exploitanten over reële sluitingsdata en bijbehorende nazorgplannen. 
•    De doelstelling van ‘externe veiligheid’ om het veiligheidsniveau van 2023 voor de toekomst te handhaven staat onder druk. Dit komt door een discussie op landelijk niveau (ministerie van I&W) over het al dan niet handhaven van de risicoplafonds.
•    De Europese Unie heeft strengere regels voor luchtvervuiling vastgesteld. Deze dragen bij aan gezondere lucht. Als gevolg moeten provincies en gemeenten vanaf 2030 eerder ingrijpen als de luchtvervuiling te groot wordt.
•    Door de juridische complexiteit rondom het thema voorzorgsbeginsel en zorgplicht staat de ambitie voor het scherper vergunnen bij diverse milieuthema’s zoals ZZS, geur en luchtkwaliteit onder druk.
•    De mate van doelbereik voor Milieu is niet alleen sterk afhankelijk van Europees en nationaal beleid, maar ook van de afwegingen en prioriteiten binnen andere beleidsvelden van lagere overheden zoals de provincie zelf of gemeenten. Het is het dan ook noodzakelijk dat milieuaspecten in de besluitvorming worden meegenomen en in de afwegingen die gemaakt worden, bijvoorbeeld in het Nationaal Milieuprogramma en in het omgevingsplan van gemeenten.

Financiële toelichting

Lasten

Milieu (698 N)

De geraamde lasten voor Milieu zijn in 2026 € 0,7 mln. hoger dan in 2025. Dit verschil ontstaat met name als gevolg van de budgetoverheveling voor monitoring van luchtkwaliteit waarmee de raming voor 2025 met circa € 1 mln. is verlaagd.

Natuur

SNL-beheer (3.200 N)

De lasten voor natuurbeheer stijgen van 2025 naar 2026 met € 3,2 mln. als gevolg van aanleg van nieuwe natuur en doordat in 2026 een groot gedeelte van de beheersubsidies opnieuw wordt vastgesteld. De beheersubsidies worden telkens voor een periode van zes jaar verstrekt. Doordat in 2026 een groot gedeelte van de totale beheersubsidies wordt vernieuwd, stijgt de raming van de lasten sterker dan in andere jaren. Daarnaast stijgen de beheertarieven ieder jaar als gevolg van prijsstijgingen.

Realisatie van het Natuurnetwerk (12.838 V)

De geraamde lasten voor aanleg van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) zijn 12,8 mln. lager in 2026 t.o.v. 2025. Dit komt met name doordat de raming voor 2025 als gevolg van een uitschieter in de verwachte lasten ter hoogte van circa € 16 mln. voor EVZ’s hoger is dan het gemiddelde bedrag aan lasten voor realisatie van het NNN (gemiddeld circa € 35 mln. per jaar).

Ontsnipperingsmaatregelen (1.350 V)

Als gevolg van de uitputting van bestuursakkoordmiddelen voor ontsnipperingsmaatregelen is vanaf 2026 alleen het structureel beschikbare budget van circa € 0,3 mln. geraamd voor ontsnipperingsmaatregelen, circa € 1,3 mln. minder dan in 2025.

Natura 2000-herstelmaatregelen (8.327 V)

In de raming voor 2025 zaten naast de structurele raming voor Natura 2000-herstelmaatregelen ook de verwachte lasten voor 2025 vanuit de openstelling van paragraaf 2 Instandhouding Natura 2000 binnen de subsidieregeling Natuur. Vanuit deze openstelling worden met name grotere subsidies verstrekt die een aantal jaar doorlopen. De raming voor 2026 is hierdoor circa € 8 mln. lager.

Baten 

Natuur

Realisatie van het Natuurnetwerk (4.538 N)

De verwachte baten vanuit verkoop van gronden worden niet structureel geraamd, maar op basis van de meest recente (grond)mutaties wordt gedurende een jaar de raming voor het Natuurnetwerk bijgesteld. Voor 2026 zijn om deze reden nog geen baten vanuit de verkoop van gronden geraamd.

Bijdragen Stimuleringsregeling landschap (Stila) (1.258 N)

In 2025 zijn alle bijdragen voor de lopende samenwerkingsovereenkomsten voor Stila aan de provincie overgemaakt. Voor 2026 zijn om die reden geen inkomsten voor Stila geraamd. Deze worden geraamd op het moment dat een besluit is genomen tot nieuwe bijdragen van partners.