Programma 2 Ruimte en wonen

Inleiding

Terug naar navigatie - Programma 2 Ruimte en wonen - Inleiding

Zorgdragen voor een goede ruimtelijke ordening en het verbeteren van de omgevingskwaliteit is een belangrijke kerntaak van de provincie. Brabant verandert voortdurend en er liggen grote opgaven in de leefomgeving, waarbij niet alles kan en zeker niet overal. Het Beleidskader Leefomgeving geeft hierbij richting in het maken van deze complexe keuzes. Het bijbehorende instrumentarium ontwikkelen we in 2026 verder door zoals het opstellen van een integraal provinciaal Omgevingsprogramma (zie Statenmededeling). Daarnaast zullen in 2026 vele majeure ruimtelijke opgaven onze inzet en aandacht vragen zoals Powerport Moerdijk en het landelijk programma Ruimte voor Defensie. Ook verwachten we in 2026 (volgende stappen in de) keuzes vanuit het Rijk via de Nota Ruimte. 

Op basis van het Beleidskader Wonen en Werken en de Uitvoeringsagenda Wonen en Werken 2024-2027 werken we aan onze woningbouwopgave, voldoende, duurzame werklocaties en stedelijke gebiedsontwikkeling. Op het gebied van Wonen zal in 2026 de Wet Regie Volkshuisvesting in werking treden waarbij de Provincie wettelijke gereedschap in handen krijgt om met meer regie en meer tempo meer betaalbare woningen te bouwen. Voor het realiseren van voldoende, duurzame werklocaties gaan we ook in 2026 door met niet alleen de uitvoering, maar ook de uitbreiding van project Grote Oogst. Ook bezien we onze rol en mogelijke inzet bij diverse herstructuringsopgaven. Tot slot zullen we ook volgend jaar weer verdere stappen zetten in de realisatie van de Uitvoeringsagenda Novex Stedelijk Brabant en zetten we in op realiseren van stedelijke gebiedsontwikkeling in de 12 grootste steden in Brabant. Zo zullen we in 's Hertogenbosch (Spoorzone) en Roosendaal (Stationskwartier) op basis van de vast te tellen ontwikkelstrategieën onze verdere inzet bepalen. Daarnaast zetten we bij de lopende gebiedsontwikkelingen zoals Eindhoven (Fellenoord), Breda ('t Zoet), Waalwijk (Centrumontwikkeling) en Uden (Kastanjeweg Oost) weer verdere stappen in de uitvoering.  

Na een definitief besluit over de realisatie van de Gebiedsontwikkeling Oostelijk Langstraat (GOL) in 2025 zal in 2026 met de uitvoering van deze gebiedsopgave worden gestart. Er worden hiermee doelstellingen gerealiseerd op het gebied van o.a. mobiliteit, hoogwaterbescherming en natuur. De beoogde oplevering is voorzien in 2029. 

In 2026 wil de Provincie Noord-Brabant samen met partners, ondernemers en inwoners zich nadrukkelijk inzetten voor de vermindering van de stikstofuitstoot uit Brabantse Bronnen. Dit doen we op basis van onze Uitvoeringsagenda Brabantse Ontwikkelaanpak Stikstof (BOS) 2.0.   

We zullen doorgaan met uitvoering van de in de BOS 2.0 benoemde generieke maatregelen en nieuwe maatregelen voorbereiden op de uitvoering.  

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Programma 2 Ruimte en wonen - Wat willen we bereiken?

Integraal werken aan het toekomstbestendig maken van het stedelijk netwerk

Terug naar navigatie - Programma 2 Ruimte en wonen - Wat willen we bereiken? - Integraal werken aan het toekomstbestendig maken van het stedelijk netwerk

Brabant heeft een aanzienlijke nieuwbouw- en transformatieopgave om sterke steden en vitale dorpen te houden en daarmee te werken aan het versterken en het toekomstbestendig maken van het stedelijk netwerk. Hierbij gaat het niet alleen om wonen en werken, maar ook om verstedelijking die bijdraagt aan de mobiliteitstransitie, de energietransitie, duurzaamheid en klimaatadaptatie. Tegelijkertijd is de verstedelijkingsopgave aanjager voor de aanpak van andere opgaven, zoals op het terrein van economie, arbeidsmarkt en brede welvaart, inclusief gezondheid, leefbaarheid en sociale veiligheid. Dit vraagt om integrale keuzes en een integrale aanpak. 

Indicatoren: 
•    Kwalitatieve monitor, 1 keer per 2 jaar, 1e uit te voeren in 2024.
•    Kwalitatieve evaluatie, 1 keer per 2 jaar, 1e uit te voeren in 2025.

Verbeteren van omgevingskwaliteit

Terug naar navigatie - Programma 2 Ruimte en wonen - Wat willen we bereiken? - Verbeteren van omgevingskwaliteit

We dragen zorg voor een goede ruimtelijke ordening en omgevingskwaliteit. De basis daarvoor ligt in de Omgevingswet. De uitvoering van de omgevingswet en de bijbehorende instrumenten (Omgevingsvisie, omgevingsprogramma, projectbesluit en omgevingsverordening) dragen bij aan een gezonde fysieke leefomgeving in Brabant. 

Indicatoren: 
•    Kwalitatieve evaluatie naar de doorontwikkeling van het ‘diep, rond en breed’ werken conform Beleidskader Leefomgeving, uit te voeren in 2027, met een tussentijdse evaluatie uit te voeren in 2025.

Realiseren van voldoende woningen, die aansluiten op de vraag

Terug naar navigatie - Programma 2 Ruimte en wonen - Wat willen we bereiken? - Realiseren van voldoende woningen, die aansluiten op de vraag

We willen dat alle Brabanders prettig kunnen wonen, passend bij ieders woonbehoefte. Door de sterke bevolkings- en huishoudensgroei én om bestaande woningtekorten terug te dringen, is het nodig dat er de komende jaren heel stevig gebouwd wordt in Brabant. Met in het bijzonder aandacht voor betaalbare woningen. Daarnaast is er, gelet op de diversiteit in huishoudenstypen, sprake van een veranderende woonvraag waarvoor woningen nodig zijn die aansluiten bij de diverse woonbehoeften. 

Indicatoren: 

  • Toename netto Brabantse woningvoorraad periode 2023- 2035: 
    • Totaal toename: circa 165.000/13.500 per jaar 
    • Waarvan sociale huurwoningen: circa 49.500/4.125 per jaar 
    • Waarvan middeldure huur- én betaalbare koopwoningen: circa 60.500/5000 p/j 

NB. De aantallen zijn gebaseerd op de (periodieke) prognoses en kunnen daarmee afwijken van de nieuwe afspraken, zoals in project Beethoven. 

  • Zorgvuldige inpassing van nieuwe woonruimte: gemiddeld genomen wordt ca. tweederde van de jaarlijkse woningbouw (toevoeging aan de woningvoorraad) op binnenstedelijke locaties gerealiseerd.? 
  • Vanuit beleidskader Gezondheid: Tevredenheid met de huidige woning en tevredenheid met de huidige woonomgeving. 

Zorgdragen voor duurzame en toekomstbestendige werklocaties in Brabant

Terug naar navigatie - Programma 2 Ruimte en wonen - Wat willen we bereiken? - Zorgdragen voor duurzame en toekomstbestendige werklocaties in Brabant

De Brabantse ambitie is om een vooraanstaande regio in Europa te zijn en te blijven op het gebied van kennis en innovatie. Hiervoor is een concurrerend en aantrekkelijk vestigingsklimaat voor Brabantse en (inter)nationale bedrijven nodig. Dit betekent dat er voldoende een kwalitatief divers aanbod van werklocaties nodig is en het vraagt tegelijkertijd om een prettige en gezonde leefomgeving om in te werken en wonen. Belangrijk onderdeel van het aanbod aan werklocaties zijn bedrijventerreinen en campussen. Deze typen werklocaties hebben een grote waarde voor de Brabantse economie, en daarmee voor het brede welzijn van honderdduizenden Brabanders. Daarnaast ligt er een grote opgave op bedrijventerreinen voor de verduurzaming en de energietransitie. Deze opgave geeft ook kansen. Bedrijventerreinen kunnen een substantiële bijdrage leveren aan de doelen op het gebied van energie, circulariteit, klimaatadaptatie, biodiversiteit en stikstof. Het beter benutten van bestaande bedrijvenlocaties door meervoudig en intensiever ruimtegebruik is ook een belangrijk aandachtspunt. Hier willen we als Brabant samen met onze partners stappen inzetten.  

Indicatoren:

  • Ontwikkeling werklocaties. Oppervlakte harde en geprogrammeerde plancapaciteit voor nieuwe werklocaties, ten opzichte van de uitbreiding- en vervangingsvraag in het laagscenario t/m 2040 en in combinatie met de effecten van regionale en/of provinciale beleidskeuzes > streefwaarde 100%. 
  •  De voortgang van de verduurzaming van Grote Oogst terreinen.  
    • 50% verduurzaming in 2030 op het gebied van energie- en materiaalgebruik op Grote Oogst terreinen. 
  • Monitor > opleveren kwalitatieve en kwantitatieve monitor Grote Oogst. 
  • Vanuit Beleidskader Gezondheid: Emissie van fijnstof (PM2,5) van bedrijven op bedrijventerreinen in Noord-Brabant, streefwaarde: lager dan referentiewaarde 2015 (1,3 Kton).     

Beleidsnota's en uitvoeringsagenda's

Terug naar navigatie - Programma 2 Ruimte en wonen - Beleidsnota's en uitvoeringsagenda's

Inzet verbonden partijen

Terug naar navigatie - Programma 2 Ruimte en wonen - Inzet verbonden partijen

Voor het realiseren van de doelstellingen uit dit begrotingsprogramma worden onderstaande verbonden partijen ingezet: 

  • Ontwikkelingsmaatschappij Ruimte voor Ruimte 
  • Brabantse Ontwikkel Maatschappij 

Nadere informatie over verbonden partijen staat in de paragraaf Verbonden partijen. 

Ontwikkelingen en onzekerheden

Terug naar navigatie - Programma 2 Ruimte en wonen - Ontwikkelingen en onzekerheden

In 2025 is de nieuwe Wet Versterking Regie Volkshuisvesting door de Tweede Kamer aangenomen. Behandeling van deze wet in de Eerste Kamer is nog niet gepland. De impact van de Wet is op dit moment nog niet volledig bekend en zal op een later moment duidelijk worden. Verder worden veel prestaties geleverd in samenwerking met externe partners. Ook wordt steeds meer ‘van buiten naar binnen’ gewerkt: het initiatief van externe partners wordt gekoppeld aan de maatschappelijk opgaven van de Provincie. Dit biedt kansen, maar creëert in sommige gevallen ook afhankelijkheid als het gaat om het daadwerkelijk realiseren van prestaties.

Wat mag het kosten?

Terug naar navigatie - Programma 2 Ruimte en wonen - Wat mag het kosten?
2. Ruimte en wonen
Bedragen x € 1.000
Realisatie
Begroting 2025
Begroting
Begroting
Begroting
Begroting
2024
na wijz.
2026
2027
2028
2029
Lasten
Programmalasten
18.944 N
19.442 N
25.415 N
29.934 N
28.105 N
13.678 N
Toerekening organisatiekosten
12.543 N
15.593 N
13.773 N
13.216 N
11.774 N
11.774 N
Totaal Lasten
31.487 N
35.035 N
39.188 N
43.150 N
39.880 N
25.452 N
Baten
Programmabaten
12.745 V
7.534 V
2.181 V
7.031 V
0
0
Bijdrage in toerekening org. kosten
0
0
0
0
0
0
Totaal Baten
12.745 V
7.534 V
2.181 V
7.031 V
0
0
Saldo van baten en lasten
18.742 N
27.501 N
37.007 N
36.119 N
39.880 N
25.452 N
Reservemutaties
Storting in reserves
19.185 N
2.365 N
2.348 N
2.348 N
16.159 N
16.159 N
Onttrekking aan reserves
16.865 V
3.842 V
2.342 V
2.325 V
2.136 V
2.136 V
Resultaat incl. reservemutaties
21.062 N
26.024 N
37.013 N
36.142 N
53.902 N
39.475 N

Financiële toelichting

Lasten 

Het verschil van lasten tussen 2025 en 2026 betreft voor € 3,7 mln. een lagere raming in 2026 t.o.v. 2025 voor de regeling Versnelling Woningbouw (€ 5,2 mln. in 2025 t.o.v. € 1,5 mln. in 2026). Daarmee zijn in 2026 alle hiervoor beschikbaar gestelde Rijksmiddelen ingezet. Daarnaast betreft het verschil € 2 mln. minder uitgaven voor Stedelijke gebiedsontwikkelingen (€ 2,1 mln. in 2025 en € 0,1 mln. in 2026). Overigens is de verwachting dat in de loop van 2026 op basis van verdere besluitvorming m.b.t. de lopende ontwikkelingen de raming voor Stedelijke gebiedsontwikkeling opgehoogd zal worden (ten laste van de reserve). Daarnaast loopt de uitvoering van de opkoopregeling ‘Maatwerk Gerichte Aankoop en beëindiging veehouderijbedrijven’ (MGA1) op zijn einde en verwachten wij hiervoor in 2026 geen uitgaven. In 2025 was hier €1,6 mln. voor geraamd.

Baten 

Het verschil in baten wordt voor € 3,7 mln. verklaard door lagere raming in 2026 ten aanzien van de regeling Versnelling Woningbouw (zie toelichting lasten). Aangezien dit de inzet van Rijksmiddelen betreft betekent dit ook lagere raming van de baten.

Daarnaast loopt de uitvoering van de opkoopregeling ‘Maatwerk Gerichte Aankoop en beëindiging veehouderijbedrijven’ (MGA1) op zijn einde en verwachten wij hiervoor in 2026 geen uitgaven voor die wij bij het Rijk kunnen declareren. In 2025 was hier €1,6 mln. voor geraamd.