Programma 1 Bestuur en veiligheid

Werken aan een toekomstbestendig bestuur
In navolging van het door Provinciale Staten vastgestelde Beleidskader Toekomstbestendig Bestuur (8 maart 2024) is op 29 oktober 2024 de Uitvoeringsagenda Toekomstbestendig Bestuur vastgesteld. Daarmee ligt ons beleid voor de komende jaren vast om samen met de medeoverheden te werken aan een toekomstbestendig openbaar bestuur in Brabant. Inwoners, bedrijven en maatschappelijke instellingen moeten kunnen vertrouwen op een slagvaardig, democratisch, rechtmatig en een veilig en weerbaar bestuur. 

Slagvaardig, democratisch en rechtmatig bestuur
We werken aan sterk en integer openbaar bestuur, omdat dit noodzakelijk is voor het functioneren van onze democratische rechtsstaat. Opgaven worden steeds complexer en dat vraagt om een daadkrachtig bestuur dat in staat is om problemen op te lossen.
Onze inzet is erop gericht dat de Brabantse overheden efficiënt en effectief bijdragen aan de aanpak van maatschappelijke opgaven alsmede op versterking van het democratisch systeem. Daarnaast is het onze ambitie dat de Brabantse overheden hun wettelijke medebewindstaken structureel goed uitvoeren. Gemeenten, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen staan voor grote uitdagingen als het gaat om bijvoorbeeld het huisvesten van vergunninghouders en een gezonde financiële begroting.

Veilig en weerbaar bestuur
We dragen actief bij aan oplossingen ter vergroting van de bestuurlijke en maatschappelijke weerbaarheid in de strijd tegen de ondermijnende criminaliteit. De aanpak van ondermijning is topprioriteit op alle niveaus, van lokaal tot landelijk. Voor een veilig Brabant en de strijd tegen ondermijning hebben we een structurele aanpak nodig voor de langere termijn, met weerbare overheden en maatschappelijke partners. Preventie is een belangrijk middel om te verhinderen dat ondermijnende criminaliteit een kans krijgt en dat personen, groepen of bedrijven erin verzeild raken. Ondermijning van de overheid en de samenleving vinden we onacceptabel. De problematiek wordt breed gevoeld. Samen met Brabantse overheden en inwoners vormen we daarom één front tegen de schadelijke maatschappelijke effecten van ondermijning.

Brede Welvaart en gezondheid
Wij besteden aandacht aan brede welvaart omdat wij verder willen kijken dan alleen economische groei. Brede welvaart gaat ook over welzijn, een schone leefomgeving, goed onderwijs, sociale verbondenheid en toekomstperspectief. Door deze brede kijk centraal te stellen in het beleid, dragen we bij aan een duurzame en veerkrachtige samenleving voor alle Brabanders: nu en in de toekomst.
Door brede welvaart te meten, te monitoren en als uitgangspunt te nemen in beleidskeuzes, kan de provincie beter inspelen op maatschappelijke uitdagingen zoals vergrijzing, klimaatverandering, digitalisering en kansenongelijkheid. Het doel is om de leefkwaliteit van inwoners te verbeteren en toekomstige generaties betere kansen te bieden dan de huidige.
Daarnaast werkt elk begrotingsprogramma mee aan het realiseren van drie extra gezonde levensjaren voor iedere Brabander tegen 2030. Ieder jaar wordt gerapporteerd over de vastgestelde gezondheidsindicator per begrotingsprogramma.
Zo krijgen zowel brede welvaart als gezondheid een plek in alle provinciale programma’s en komt het integrale karakter van deze thema’s duidelijk terug in de begroting.

•    Beleidskader Toekomstbestendig bestuur
•    Beleidskader gezondheid 2021 – 2030 
•    Uitvoeringsagenda Toekomstbestendig bestuur
•    Uitvoeringsagenda Gezondheid
•    Uitvoeringsagenda Brede welvaart 
•    (Rijks) Beleidskader gemeentelijk herindeling 2018 
•    Beleidsregel Wet Bibob Noord-Brabant 2018 (Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur) 
•    Beleidskader ontheffing verboden handelingen 2018 
•    Beleidsregel gemeenschappelijk financieel toezichtkader gemeenten en GR-en 
•    Verordening systematische toezichtinformatie Noord-Brabant 
•    Algemeen (Rijks) beleidskader indeplaatsstelling bij taakverwaarlozing en schorsing/vernietiging. 

Voor het realiseren van de doelstellingen uit dit begrotingsprogramma worden onderstaande verbonden partijen ingezet: 
•    Interprovinciaal Overleg (IPO) 
•    INPA Huis van de Nederlandse Provincies 
•    Zuidelijke Rekenkamer 
Nadere informatie over verbonden partijen staat in de paragraaf Verbonden partijen. 

Huisvesting vergunninghouders
•    De landelijke beleidskoers is onzeker door de val van het kabinet. Het is onduidelijk of de voorgenomen wetswijziging (o.a. verbod op voorrang en aanpassing Huisvestingswet 2014) worden doorgevoerd.
•    De contourennota over de intrekking van de Spreidingswet zorgt voor extra onduidelijkheid over de toekomstige landelijke regie.
•    De taakstelling voor de tweede helft van 2025 is vastgesteld, maar uitvoering vindt plaats in een instabiel beleidsklimaat.

Financieel toezicht
•    Voor de jaren 2026 en verder presenteert een groot deel van de Brabantse gemeenten in de meerjarenbegroting 2025 tekorten. Oorzaak hiervan is de daling van het gemeentefonds vanaf 2026, het ravijnjaar, vanwege de herijking van het gemeentefonds. Met de Voorjaarsnota en meicirculaire gemeentefonds is het ravijnjaar deels gecompenseerd. Daarnaast blijft er onzekerheid over de financiering van jeugdzorg. Dit kan invloed hebben op de uitvoering en intensiteit van financieel toezicht op de begroting 2026.

Informatie- en archiefbeheer
•    Het voorstel voor de nieuwe Archiefwet is begin dit jaar met algemene stemmen aangenomen door de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer moet de parlementaire behandeling echter nog plaatsvinden. Mogelijk wordt het wetsvoorstel door de Eerste Kamer controversieel verklaard na de val van het kabinet. In dat geval zijn er mogelijk inhoudelijke gevolgen zijn voor themaonderzoeken en –bijeenkomsten in 2026 en verder.

Financiële toelichting

Lasten

De raming van de programmalasten voor 2026 ten opzichte van 2025 is € 0,53 mln. lager. Dit wordt door de volgende verschillen verklaard.

Er is in 2024 € 1,95 mln. van het Rijk ontvangen om de provinciale regietafels (PRT's) te versterken in onder meer hun nieuwe taak, ten aanzien van de verdeling van de opvangplekken in het kader van de Spreidingswet. Deze middelen zijn in 2025 besteed, hierdoor is de raming in 2026 € 1,95 mln. lager.

Daarentegen is het resterende budget voor het realiseren van het Agro & Food Cluster Nieuw Prinsenland van € 1,58 mln. overgeheveld naar 2026. Daardoor is de raming in 2026 € 1,47 mln. hoger dan in 2025.

Baten

Bij de baten zijn geen significante verschillen tussen de raming voor 2026 en de raming voor 2025.