Programma 7 Landbouw en voedsel

Algemene voortgang van het programma

Terug naar navigatie - Algemene voortgang van het programma

In de periode tot en met Burap II zijn vijf belangrijke mijlpalen gerealiseerd: Het Beleidskader Landbouw en Voedsel 2030 is door Provinciale Staten vastgesteld, de Uitvoeringsagenda Landbouw en Voedsel 2022-2023, 80% versie van de Uitvoeringsagenda Mest, de Routekaart Stalaanpassingen 2024 zijn door Gedeputeerde Staten vastgesteld en we hebben in het kader van de Versnellingsacties (Nationaal Programma Landelijk Gebied, NPLG) fiches gehonoreerd gekregen waaronder  € 45 mln. euro voor de uitrol van innovaties stalaanpassingen.  
Er is voortvarend gestart met de uitvoering van de Uitvoeringsagenda Landbouw en Voedsel: enkele voorbeelden hiervan zijn dat we de omschakeling naar Beter Leven Keurmerk (1* BLK) hebben ondersteund, Landbouw Innovatie Brabant (LIB) heeft verschillende bijeenkomsten georganiseerd en innovaties begeleid,  Boerderij van de Toekomst is onderdeel gemaakt van Nationale Proeftuin Precisielandbouw en hebben we de omschakeling naar natuurinclusief en biologisch ondersteund met coaches en adviesgesprekken. Daarnaast werken we aan de Brabant brede innovatie-samenwerking op het gebied van landbouw en voedsel met de BOM en de triple-helix, gaat Challenge Innovation Makers binnenkort van start, hebben we geïnvesteerd in de versnelling van de eiwittransitie via de innovatiecoalitie ‘Toekomstbestendig Ecosysteem Eiwittransitie Brabant’, zijn we lead partner geworden van de Dutch Food Week en zullen we met Embassy of Food deelnemen aan de Dutch Design Week. 

Tegelijkertijd bevindt de landbouw- en voedselsector zich momenteel in een periode met grote dynamiek en onzekerheid. De brieven van voormalig minister Staghouwer en minister Van der Wal van 10 juni jl. hebben  voor soms heftige reacties gezorgd binnen de sector én in het land. Om die reden hebben we samen met Vereniging Brabantse Gemeenten en waterschappen een dringend beroep gedaan op de ministers voor meer duidelijkheid en perspectief voor de Brabantse boeren. Met de uitvoering van ons beleid gericht op toekomstperspectief voor de landbouw geven we concreet invulling aan een aantal landelijke beleidslijnen en lopen we voorop in een aantal gebieden.
E.e.a. betekent tegelijkertijd ook dat sommige trajecten momenteel anders lopen dan verwacht. Zo ziet de Taskforce Toekomstbestendige Stalsystemen momenteel geen kans om demonstraties aan boeren te geven omtrent nieuwe, innovatieve stalsystemen. We verwachten dat –mede door de stimulansen die worden afgegeven in het kader van de ‘Routekaart Stalaanpassingen 2024’- de belangstelling weer zal toenemen.

In de lijn van Sturen met Kaders worden de doelstellingen en indicatoren voor de begroting opnieuw gedefinieerd: nieuwe indicatoren afgeleid van het nieuwe beleidskader en in lijn met de recent vastgestelde uitvoeringsagenda. Dit programma is dan ook langs de nieuwe doelstellingen en nieuwe indicatoren opgebouwd.

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Meest duurzaam en circulair in Europa

Terug naar navigatie - Meest duurzaam en circulair in Europa

Omschrijving (toelichting)

We streven naar dat in Brabant de meest duurzame landbouw- en voedselproductie plaatsvindt in Europa, mede doordat er sprake is van gesloten mineralenkringlopen (in plantaardige en dierlijke ketens), en zoveel mogelijk emissie-loze landbouw naar water, bodem en lucht en de klimaatdoelstellingen worden gerealiseerd. We zetten in op voedselketens  die gezond voedsel produceren en landbouwbedrijven die bijdragen aan een gezonde  (en aantrekkelijke) leefomgeving. Hiermee dragen de landbouw en voedselketens bij aan het Brabants Beleidskader Gezondheid met drie gezonde levensjaren erbij voor elke Brabander in 2030.

Indicatoren

•    Verhouding tussen de bewerkte mest en de gewasbehoefte in Nederland 

Streefwaarden nulmeting 2022 2023 2030
Verhouding naar waarde 2022 - - Verhouding lager dan 1

•    Stikstof- en fijnstof emissie veehouderij in Brabant 

Streefwaarden nulmeting 2022 2023
Kton fijnstof per jaar 1,7 kton (2021) dalend dalend
Kton fijnstof per jaar 17 kton (2019) dalend dalend

•    Areaal landbouwgrond (ha) met een positieve bijdrage aan de kwantiteit en kwaliteit van het water- en bodemsysteem. 

Streefwaarden nulmeting 2022 2023 2030
Areaal landbouwgrond in ha 14.000 (2021) 15.500 18.500 50.000

Kwaliteit (indicator)

G

Kwaliteit (toelichting)

•    De verhouding tussen de bewerkte mest en de gewasbehoefte in Nederland is een nieuwe KPI welke nog niet is berekend. Wij zullen dit kengetal in de Uitvoeringsagenda Mest berekenen voor zowel nul-meting als voor het beoogde doel eind 2023 en 2030.

•    Voor fijnstof is de vergunde emissie op peildatum 1 juni 2022 1,6 kton per jaar. Dit is een afname ten opzichte van de nulmeting in 2021. Voor stikstof zijn de cijfers nog niet bekend ten opzichte van 2019.

•    Tot op heden is er ongeveer 15.000 ha gerealiseerd aan landbouwgrond welke een positieve bijdrage leveren aan de kwantiteit en kwaliteit van het water- en bodemsysteem. Als provincie stimuleren we dit via het project Natuurinclusieve Landbouw, de Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij en Bodem Up. Er zit veel overlap tussen de deelnemers aan deze trajecten. Het totale areaal van de deelnemers aan beide trajecten is in beeld gebracht en vervolgens is de overlap geraamd. Op alle deelnemende bedrijven worden maatregelen genomen die leiden tot bodemverbetering. De berekening is gebaseerd op de deelname (in ha's) aan de bovengenoemde provinciale initiatieven (mede) gericht op de stimulering van het water- en bodemsysteem.

Wat gaan we daarvoor doen?

Economisch toonaangevend zijn binnen Europa

Terug naar navigatie - Economisch toonaangevend zijn binnen Europa

Omschrijving (toelichting)

Het Brabantse landbouw- en voedselsysteem is in 2030 een vooraanstaande Europese speler: zeer innovatief en met een sterke concurrentiepositie. De sector rendeert door (nieuwe) economische en maatschappelijke verdienmodellen in grote internationale en kleine regionale ketens. Bovendien zijn nieuwe (biobased) bedrijfstakken tot ontwikkeling gekomen op het snijvlak van landbouw en voedsel en
respectievelijk hightech, biobased bouwen, ICT, chemie en gezondheid. 

We willen het innovatieve ecosysteem van landbouw- en voedselsector in Brabant blijven ondersteunen. Een belangrijk onderdeel daarvan is de ontwikkeling van (kennisintensieve) startups. Deze beginnende ondernemers dragen in belangrijke mate bij aan de ontwikkeling van nieuwe producten, diensten en kennis.
Ze spelen een belangrijke rol in innovatie en dragen bij aan vernieuwende oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen van vandaag en in de toekomst. In samenwerking met het programma Economie, Kennis en Talentontwikkeling, Braventure, Brabant Startup Fonds en de Brabantse
Ontwikkelingsmaatschappij wordt er hard gewerkt om ten behoeve van onze ambitie meer agrifood startups te ondersteunen. 

Via een aantal trajecten, consortia en strategische samenwerkingsverbanden geven we, samen met Brabantse partners uit de gehele landbouw- en voedselketen, de innovatie vorm: Landbouw Innovatie Brabant (Provincie Noord-Brabant en ZLTO), de Innovatiecoalitie ‘Toekomstbestendig Ecosysteem Eiwittransitie Brabant’, strategische samenwerking tussen de diverse Brabantse proeftuinen en de Innovatiealliantie Landbouw en Voedsel Brabant (Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij, REWIN, AgriFood Capital, Brainport Development)

Indicatoren: 
•    Aantal startups in landbouw en voedsel en op cross-overs met high tech 

Streefwaarden nulmeting 2022 2023
aantal 5-7 (2021) 15 25

•    Vestiging nieuwe bedrijven en/of bovengemiddelde groei van bestaande bedrijvigheid in de high tech agrofoodsector / aantal toonaangevende bedrijven  

Streefwaarden nulmeting 2022 2023
aantal 2-5 (2021) Substantiële groei Substantiële groei

•    Instroom jongeren in agrifood onderwijs (relatieve toename instroom)

Streefwaarden nulmeting 2022 2023
Relatieve toename instroom - Substantiële groei Substantiële groei

•    Ontwikkeling van bedrijvigheid in nieuwe eiwitten in aantallen bedrijven en werknemers (5% groei per jaar) 

Streefwaarden numeting 2022 2023
Groei per jaar - 5% 5%

Kwaliteit (indicator)

G

Kwaliteit (toelichting)

•    Vanuit het programma Business Innovation Program Food (BOM) worden diverse startups begeleid richting concrete nieuwe verdienmodellen en succesvolle businesscase. Bedrijven die hebben meegedaan in periode 2021 tot nu zijn o.a.: Chardon engineering, VAA data, Miss Berry, Food Insights, Respect Farms, Redefine Meat. 

•    Voor de komende periode worden grote uitdagingen verwacht, zowel voor reeds gevestigde bedrijven die willen groeien als voor (intern)nationale nieuw vestigers. Er zijn een aantal nieuwe bedrijven of bestaande bedrijven welke een bovengemiddelde groei hebben doorgemaakt  in de high tech agrofoodsector te weten:
-    Lemken Steketee Home:  Lemken und Steketee - für eine Landwirtschaft von morgen gevestigd op AFC Prinsenland te Dinteloord 
-    Time Traveling milkman: (timetravellingmilkman.com) op AFC Prinsenland te Dinteloord. Duurzame verbetering water en bodemkwaliteit in de vollegrondsteelt.

•    Het project Beet! heeft twee miljoen euro subsidie toegekend gekregen uit het Regionaal Investeringsfonds MBO. Beet! staat voor Brabant Eet, de nieuwe samenwerking van mbo, hbo en bedrijfsleven in de agrifood sector in Brabant. Beet! heeft als doel om de samenwerking tussen het mbo, hbo en bedrijfsleven in de agrifood sector in Brabant te verstevigen en samen in de komende jaren de duurzame inzetbaarheid van (toekomstig) personeel in de sector te vergroten.

•    Er is groeiende belangstelling voor de toepassing van plantaardige van plantaardige eiwitten, ook bij bestaande bedrijven. Interessant in dit kader zijn de ontwikkelingen van bedrijven zoals BiosienZ, Algae Holland, The travelling milkman en Beefy Green.

Wat gaan we daarvoor doen?

Natuur- en landschapsinclusief zijn in 2030

Terug naar navigatie - Natuur- en landschapsinclusief zijn in 2030

Omschrijving (toelichting)

De Brabantse landbouw is in 2030 landschaps- en gemeenschapsinclusief en vervult daarmee een vitale rol in natuur- en landschapsontwikkeling en het beheer daarvan. Er is een herkenbare verbinding tussen stad en platteland, tussen producent en consument (voedsel, leefbaarheid dorpen) en met de Brabantse samenleving als geheel (zorg, groene energie, landschap en natuur, recreatie).

Indicatoren: 
•    Aantal natuurinclusieve boeren 

Streefwaarden nulmeting 2022 2023 2030
  80 (2021 35 40 500

•    Areaal biologische landbouw (ha) 

Streefwaarden nulmeting  2022 2023 2030
Agrarisch areaal 2,8% (2020) 3% 3,5% 15% (circa 35.000 ha)

Kwaliteit (indicator)

G

Kwaliteit (toelichting)

•    Er is de verwachting dat eind 2022 65 boeren een businessplan hebben opgezet en dat vandaar uit ook wordt ingezet om de omschakeling te maken naar natuurinclusief.

•    Sinds het begin van 2022 werkt de provincie aan de ambitie Biologisch. Het duurt ongeveer 2 á 3 jaar voordat agrariërs zijn omgeschakeld en dus ook zo lang voordat we dit terug kunnen zien in de cijfers. Eind 2021 was 2,84 % van de gronden in Brabant biologische landbouwgronden. Hiervan is 2,53% gecertificeerd en 0,31% in omschakeling. In de cijfers over 2022 kunnen we volgend jaar zien of het aantal omschakelaars omhoog gaat.

Wat gaan we daarvoor doen?

Versterken gemeenschapsinclusief

Terug naar navigatie - Versterken gemeenschapsinclusief

Omschrijving (toelichting)

We willen de verbinding tussen de diverse ketens en de burger versterken. Het resultaat is dat de
Brabanders (weer) trots zijn op de landbouw- en voedselsector. De sector is dichter bij de burger gekomen en meer verbonden door onder andere meer kennis van de rol en herkomst van voedsel en van het belang van het buitengebied. Er vindt een verschuiving plaats naar meer voedsel van dichtbij en de landbouw levert een bijdrage aan maatschappelijke en ecosysteemdiensten. Brabanders waarderen het voedsel, het buitengebied, het groen in de stad en de makers, ontwikkelaars en beheerders ervan. De landbouw- en voedselketens worden beleefd als belangrijk onderdeel van de brede welvaart in Brabant.

Steeds meer maatschappelijke opgaven komen samen op één en dezelfde bedrijven binnen de gehele sector en keten. Zo willen we méér dierenwelzijn, minder emissies die schadelijk zijn voor de mens en natuur en een betere bodem- en waterkwaliteit. Deze vraagstukken vragen om een vernieuwingsslag in de veehouderij. Die vernieuwing brengt onzekerheden met zich mee: kan dit financieel uit? Hoe valt een nieuwe koers binnen ons gezin? Wanneer wordt er wéér iets vernieuwends van ons gevraagd? Allemaal vraagstukken die jonge boeren bezig houden en mede bepalend zijn óf en hóe zij het bedrijf voort gaan zetten. De provincie wil de jonge boeren toekomstperspectief bieden. De aankomende tijd gaan we samen met jonge boeren bekijken wat er nodig is om dat toekomstperspectief in te vullen.
We ontwikkelen een plan van aanpak Jonge Boeren.

Vanuit de regiodeal Noordoost Brabant wordt in het project Voedseleducatie door diverse partners gewerkt aan een nieuwe onderwijsmodule over voedsel voor kinderen in de groepen 5 t/m 8 van de basisschool. Er zullen pilots worden gestart op een aantal basisscholen in Noordoost Brabant.
Visit Brabant organiseert Food-routes, waaraan wij financieel bijdragen. Deze dragen ook bij aan een goede boer-burger-relatie.

Indicatoren: 
•    Gemiddelde waardering burgers voor de agrifoodsector in Brabant (op niveau of verbetering van waardering)

Streefwaarden nulmeting
(landelijk niveau)
2022 2023
Gemiddelde waardering schaal 1-7 5,01 (2020) Op niveau of verbetering Op niveau of verbetering

•    Percentage Brabanders met zorgen over de gezondheid in relatie tot de veehouderij (afname percentage)

Streefwaarden nulmeting 2022 2023
Percentage 3% (2020) Afname Afname

Kwaliteit (indicator)

G

Kwaliteit (toelichting)

  • We werken aan een betere waardering van burgers voor de agrifoodsector door o.a. in 2022 en 2023 een aantal boer-burger initiatieven (welke nog geselecteerd moet worden a.d.h.v. de
    quickscan van Pon & Telos) te ondersteunen. Met het ondersteunen van korte ketens dragen we ook aan bij een betere verbinding tussen de burger en de agrarische ondernemers. Onze ambitie is om het gemiddelde waarderingscijfer van de burgers te verbeteren (minimaal gelijk houden). Op dit moment zijn alleen de landelijke gegevens m.b.t. de waardering bekend, er wordt op dit moment onderzocht of de Brabantse gegevens onttrokken kunnen worden uit de landelijke gegevens.
  • De GGD Gezondheidsmonitor Volwassenen 2020 geeft aan dat er in de Provincie Noord-Brabant 3% van de mensen bezorgd is over hun gezondheid in relatie tot veehouderij in 2020. In 2016 was dat nog 2%. De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillende wegingsfactoren en geven een gemiddeld beeld van provincie. Voor elke individuele gemeente zijn deze cijfers verschillend. Zo is in Deurne het percentage gedaald van 10% naar 8%.

Wat gaan we daarvoor doen?

Ontwikkelingen en onzekerheden

Terug naar navigatie - Ontwikkelingen en onzekerheden

Hierboven is al aangegeven dat er momenteel een grote dynamiek gaande is rondom het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). De emoties lopen op dit moment hoog op. De kans bestaat dat dit een aantal activiteiten gaat beïnvloeden. Het laat zich momenteel moeilijk voorspellen.

Het geven van vorm en inhoud aan toekomstperspectief voor de landbouw in processen in de gebiedsgerichte aanpak en breder legt in toenemende mate een beslag op de capaciteit in het programma. Ook het beroep op het ondersteuningsnetwerk intensiveert in het kader van de Routekaart Stalaanpassingen 2024. Deze intensivering was niet voorzien. Het is op dit moment onduidelijk of het budget toereikend is. 

De provincie wil de jonge boeren toekomstperspectief bieden. De aankomende tijd gaan we samen met jonge boeren bekijken wat er nodig is om dat toekomstperspectief in te vullen. Dit geeft onzekerheid over of het huidige budget toereikend is.

Financieel overzicht

Terug naar navigatie - Financieel overzicht
Bedragen x € 1.000
7. Landbouw en voedsel Begroting t/m wijz. 2 Wijziging 3 Begroting t/m wijz. 3
Lasten 15.166 2.723 17.889
Baten 5.865 807 6.672
Saldo baten en lasten 9.301 N 1.915 N 11.216 N