Prestatieafspraken waterschappen (STUW)

De stand van zaken van de prestatieafspraken met de waterschappen is als volgt. Beek- en kreekherstel: 14 km gerealiseerd en 146 km gestart, vismigratie: 30 projecten gerealiseerd en 85 gestart, waterberging: 42 ha gerealiseerd en 293 ha gestart, verdrogingsbestrijding natuur: 0 ha gerealiseerd, ruim 2100 ha van de afgesproken 6300 ha in de pijplijn. Met name de voortgang op laatstgenoemde blijkt in de praktijk lastig, onder andere vanwege grondverwerving. Dit is aanleiding geweest om aanvullende afspraken te maken met de waterschappen over de wijze waarop de uitvoering wordt vormgegeven. Programma Water en programma Natuur trekken hierin samen op richting de waterschappen, waarbij naar oplossingen wordt gezocht in financiering, instrumenten en programmering van projecten.

Waterkwaliteit
Door gebiedsgerichte analyses is er veel inzicht verkregen in de relatieve bijdrage van diverse sectoren aan de problematiek van te veel nitraat en fosfaat in het oppervlaktewater. In het bijzonder is als uitwerking van het 6e nitraatactieprogramma in een zevental grondwaterbeschermingsgebieden een aanpak met de inliggende boerenbedrijven afgesproken, die al op korte termijn (binnen enkele jaren) tot zichtbare resultaten moet leiden. Op basis hiervan zullen we als regionale partijen de dialoog opzoeken met het rijk welke passende maatregelen moeten worden getroffen om in 2027 aan de Kaderrichtlijn Water (KRW) te voldoen.

In 2018 is de ketenaanpak van medicijnresten in het water echt van de grond gekomen (o.a. proefopstellingen op RWZI Aarle-Rixtel en pharmafilters in ziekenhuizen).

De brede screening laat zien dat in zowel grond- als oppervlaktewater op veel plekken gewasbeschermingsmiddelen en opkomende stoffen worden aangetroffen.

Wijst- en venherstel

Binnen het initiatief voor een Geopark Peelhorst richten we ons op wijstherstel en het beleefbaar en zichtbaar maken van de bijzondere eigenschappen van dit gebied. In 2018 is er wetenschappelijk onderzoek gedaan waarbij een sleuf is gegraven. Naast een schat aan inzichten (en archeologische vondsten) is de openstelling voor publiek zeer succesvol geweest.

Voor venherstel zijn de eerste projectvoorstellen beschikt.

Waterveiligheid

Voor het rivierverruimingsproject Oeffelt is de MIRT-verkenning afgerond en een voorkeursalternatief door GS vastgesteld. De verkenning Meanderende Maas (het dijktraject Ravenstein-Lith) is volop bezig, gebaseerd op een combinatie van dijkversterking en rivierverruiming. Aanvullende afspraken over de projecten Alem, Lob van Gennep en brug bij Alphen zijn gemaakt, zodat ook daar de mogelijkheden voor waterstand verlagende maatregelen kunnen worden verkend en gerealiseerd. Inmiddels spreekt het rijk van Integraal Rivier Management (IRM), waarbij naast dijkversterking en rivierverruiming (gericht op hoogwatersituaties) ook specifieke aandacht is voor scheepvaart en rivierkundige onderhoudsaspecten (met name gerelateerd aan laagwatersituaties).

Grondwater

De beleidsregel voor grondwateronttrekkingen is aangescherpt nadat uit onderzoek is gebleken dat de grondwatertoestand in met name de Centrale Slenk (het diepe grondwater) onder druk staat. Door met alle onttrekkers afspraken te maken, proberen we de vergunningsruimte zo klein mogelijk te houden zonder dat dit de bedrijfsvoering frustreert. In 2018 is de overeenkomst met Brabant Water voorbereid. Ondertekening vindt plaats in eerste kwartaal 2019, de overige bedrijven volgen in 2019/2020.

Droogte

De droogte in 2018 heeft nogmaals benadrukt dat waterbeschikbaarheid een zeer relevant en urgent thema is. De impact is weliswaar niet gekwantificeerd, maar de schade aan natuur (veel meer natuurbranden, lage grondwaterstanden, droogval beken en waterlopen), landbouw (droogteschade, lagere opbrengsten, hoge kosten voor beregening) en recreatie (veel meer blauwalg, ook op zwemwaterlocaties) is fors. Bovendien is onzeker hoe het grondwatersysteem zich herstelt. Daarom wordt op basis van de opgedane inzichten nagegaan welke aanvullende of nieuwe maatregelen passend zijn, zowel regionaal met de waterschappen (in regionale droogte overleggen) als met rijkspartijen en koepels (IPO, UVW, VNG, VEWIN).

Onverminderd voeren we het Deltaplan hoge zandgronden uit, gericht op het realiseren van een robuust watersysteem. Hiertoe hebben we in 2018 een 2e bijdrageverordening voorbereid.

Klimaatadaptatie

Samen met provincie Limburg en alle inliggende gemeenten en waterschappen is een eerste uitvoeringsprogramma voor klimaatadaptieve maatregelen opgeleverd. Nu er ook een landelijk bestuursakkoord klimaatadaptatie is, richten we ons op de realisatie hiervan. Daarbij kijken we naar mogelijkheden om geldstromen zo veel mogelijk te bundelen. De klimaattop op 4 juni 2018 heeft laten zien dat we grote vraagstukken te pakken hebben op gebied van zowel klimaatmitigatie (voorkomen dat het erger wordt, met name via energietransitie) als klimaatadaptatie (omgaan met de gevolgen) en dat naast overheden ook kennisinstellingen, bedrijven en burgers nodig en bereid zijn om mee te doen.  

Zuidwestelijke Delta

De minister IenW heeft aangegeven op korte termijn geen maatregelen te willen treffen om het Volkerak Zoommeer zout te maken te verzilten. Een deel van de gereserveerde provinciale middelen blijft verbonden aan de opgaven voor zoetwater West-Brabant (waaronder de Roode Vaart) en het Volkerak-Zoommeer, een deel van de middelen vloeit echter terug naar de algemene middelen of wordt anders ingezet binnen het Deltaprogramma. In Waterpoort (2018: jaar van het water) zijn weer tal van activiteiten ondernomen op gebied van water, natuur, cultuurhistorie, erfgoed en recreatie. Zo is de gebiedsontwikkeling Willemstad opgestart met uitbreiding van de aanmeercapaciteit voor riviercruises, zijn regionale arrangementenontwikkeling in samenwerking met Visit Brabant, Pelikaan Reizen en DKTS Travel, is de capaciteit van gemaal Brooijmans vergroot en is 2,9 van de 6,5 kilometer ecologische verbindingszone aangelegd.