Programma 4 Natuur en milieu

Omschrijving (toelichting)

Het Natuurnetwerk Brabant is compleet of onderhanden. De meest cruciale gebieden zijn omgevormd naar natuur. Het Natuurnetwerk Brabant moet ongeveer 129.000 hectare gaan omvatten. In 2027 hebben we zicht op inrichting en beheer van het totale Natuurnetwerk Brabant. Ecologische verbindingszones zijn gerealiseerd of in uitvoering en er zijn ontsnipperingsmaatregelen genomen bij de provinciale (vaar)wegen. 

Indicator:

• In 2030 is het Natuurnetwerk Brabant ingericht, verbonden en beheerd 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

In 2027 hebben we zicht op het beschikbaar hebben van alle gronden voor het Natuurnetwerk Brabant (NNB), via verwerving of functieverandering. Partners geven opnieuw aan dat grondverwerving op vrijwillige basis niet overal tot de gewenste resultaten zal leiden, zeker nu flexibel begrenzen niet meer mogelijk is. Er is veel progressie geboekt in de realisatie van het provinciaal NNB. Het bereiken van ons doel van 3.100 hectare provinciaal NNB komt in zicht. In 2030 is het netwerk volledig ingericht en beheerd, al dan niet via meerjarige verpachting van provinciale NNB gronden. Ook wordt het steeds meer duidelijk dat onze partners niet alle natuurgronden kunnen en willen beheren. Het vinden van voldoende eindbeheerders vraagt ook de komende jaren onze aandacht. Een dossier over eindbeheer volgt later dit jaar.

Omschrijving (toelichting)

De achteruitgang is gestopt en de versterking en verbetering van de natuur in en rondom de 21 Brabantse Natura 2000-gebieden is uitgevoerd of in gang gezet. Omstandigheden voor natte natuur (natte natuurparels, vennen) zijn in en rondom de natuurgebieden op orde. 

Indicator:

• De kwaliteit en kwantiteit van de habitattypen en soorten uit de VHR mogen nooit achteruit gaan.  
• In 2030 zijn in de N2000-gebieden de VHR habitattypen en soorten verbeterd in oppervlakte en/of kwaliteit t.o.v. 2023 daar waar nodig volgens aanwijzingsbesluit. 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

Uit de 15 natuurdoelanalyses blijkt dat in alle gebieden een of meerdere habitats/soorten vallen onder de categorie “nee, tenzij”. Dit betekent dat behoud op dit moment nog niet geborgd is en de instandhoudingsdoelstelling nog buiten bereik is. Dit betekent dat aanvullende maatregelen genomen moeten worden om de instandhoudingsdoelstellingen op termijn te halen.

Omschrijving (toelichting)

Er is 13.000 hectare nieuw bos gerealiseerd en 20.000 hectare bos gerevitaliseerd, waarmee CO2 wordt vastgelegd, verdroging wordt tegengegaan en de biodiversiteit wordt verbeterd.  

Van het nieuw te realiseren bos is ongeveer 3.000 hectare een bestaande opgave binnen het Natuurnetwerk Brabant. Van de overige 10.000 hectare wordt 5.000 hectare in het Natuurnetwerk Brabant en 5.000 hectare daarbuiten aangelegd. 

Indicator:

• In 2030 is in Brabant 13.000 ha nieuw bos aangelegd t.o.v. 2020. 
• In 2030 is ca. 20.000 ha bos op de zandgronden omgevormd naar vitaal bos (revitalisering van bestaande bossen) t.o.v. 2020. 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

Het betreft een forse ambitie met vooralsnog beperkte middelen. Onderdeel van de ambitie is immers om de benodigde middelen te vinden door o.a. medeondertekenaars van het klimaatakkoord op hun medeverantwoordelijkheid aan te spreken, actief te zoeken naar nationale middelen en Europese fondsen en door de ambitie mee te koppelen met andere opgaven zoals woningbouw, energietransitie en circulaire economie.

Omschrijving (toelichting)

Maatregelen zijn uitgevoerd voor het behoud en in gang zetten van herstel van de biodiversiteit.  

Instandhouding van de zeldzame soorten en leefgebieden, gevolgd door de prioritaire en rode lijstsoorten van Noord-Brabant. De wettelijke taken met betrekking tot gebieds- en soortenbescherming dragen bij aan het bereiken van doelen. 

Indicator:

• In 2030 is de stand van de populaties kwetsbare en bedreigde planten en dieren minimaal behouden t.o.v. 2022 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

De biodiversiteit staat onder druk, ook buiten de N2000-gebieden. Maatregelen zijn erop gericht om kwetsbare soorten te behouden, maar het resultaat daarvan is met name mede afhankelijk van de mate waarin de transities naar een duurzame landbouw en energievoorziening en naar een natuurinclusieve samenleving effect sorteren.

Omschrijving (toelichting)

Het water-, bodem- en luchtsysteem in en buiten natuurgebieden draagt bij aan natuurherstel en -ontwikkeling. Vanuit andere programma’s, zoals het Regionaal Water en Bodem Programma, het Beleidskader Milieu, Beleidskader Leefomgeving, Beleidskader Verstedelijking en het Beleidskader Landbouw en Voedsel wordt mede invulling gegeven aan deze opgave. 

Indicator:

• In 2030 is de emissie en depositie van stikstof in Noord-Brabant afgenomen tot een niveau zoals in het kader van het NPLG tussen rijk en provincie is overeengekomen. 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

Op 26 januari jl. heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu de nieuwe stikstofdepositiecijfers voor Natura 2000-gebieden gepubliceerd. Op basis van de nieuwe depositiecijfers kan voor gevoelige habitats in Brabantse Natura 2000-gebieden het volgende geconcludeerd worden. In 2020 werd van de ruim 12.000 hectare in de 17 Natura 2000-gebieden bij bijna 11.000 ha (ca 87%) de zogenoemde Kritische Depositiewaarde voor stikstof overschreden. De prognose voor 2030 is dat dit afneemt naar ca 9.000 ha (ca 73%). De prognose voor 2030 is gebaseerd op de ramingen van het Planbureau voor de Leefomgeving in het kader van de Klimaat- en energieverkenning. Daarmee zou het aandeel stikstofgevoelige Natura 2000 met een stikstofdepositie onder de Kritische Depositiewaarde toenemen van ca 13% naar ca 27%.

Omschrijving (toelichting)

Biodiversiteit en natuur zijn verweven in alle maatschappelijke doelen, in ons denken en doen als samenleving. Bij nieuwbouw en herontwikkelingen wordt een natuurvriendelijkere inrichting van onze woonomgeving als vanzelfsprekend ervaren. Bedrijven en organisaties zijn zich bewust geworden van de rol die natuur speelt voor hun activiteiten. In economische en ruimtelijke afwegingen nemen we het belang mee van natuur en landschap als belangrijk aspect. Daardoor borgen we dat natuur niet verder versnipperd raakt en dat de basisvoorwaarden niet achteruitgaan. 

Indicator:

• In 2030 is er een gedeelde basis voor een 'Natuurinclusief Brabant' en zijn de 8 domeinen van natuurinclusieve samenleving uitgewerkt in specifieke actieplannen voor Brabant. 
• In 2030 is er een positieve trend voor biodiversiteit in het stedelijk gebied 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

In 2023 starten we met dit nieuwe onderdeel van het beleidskader Natuur

Omschrijving (toelichting)

We werken actief aan het behoud, herstel en de ontwikkeling van Brabantse landschappen, waar dat bijdraagt aan het herstel en verbetering van de biodiversiteit.  

In het landelijk gebied willen we een goede balans tussen de verschillende functies zoals natuur, water, landbouw, wonen, energie en bedrijventerreinen. We zoeken actief kansen om functies te combineren om maatschappelijke opgaven op te lossen. 

Indicator:

• In 2030 bestaat minimaal 10% van het landelijk gebied uit groenblauwe dooradering 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

De hier gedefinieerde ambitie is opgenomen in het Beleidskader Natuur. In het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) wordt door het Rijk uitgegaan van 5% tot en met 2023. Dit wordt dan ook opgenomen het op te stellen Brabants Programma Landelijk Gebied (BPLG). Het gaat om groene en blauwe verbindingen die uitwisseling en migratie van planten en dieren versterken. Eind 2023 wordt het BPLG definitief vastgesteld en dan kan er vanaf 2024 een beroep gedaan worden op het transitiefonds. Het Rijk zal een instrumentarium aanbieden. In 2023 zullen we in Brabant een nulmeting laten uitvoeren om te weten hoeveel % dooradering er nu is, zodat duidelijk wordt wat de opgave richting 2030 wordt. Deze indicator wordt hier dan op aangepast.

Omschrijving (toelichting)

Meer inwoners, maatschappelijke organisaties, ondernemers, gemeenten en waterschappen doen mee om meer groen in de woon- en werkomgeving te creëren.  

De Brabanders zijn zich bewust van dingen die ze zelf kunnen doen om hun omgeving groener te maken en meer natuur te creëren. 

Indicator:

• In 2030 is het aantal vierkante meters groen per gemeente in de bebouwde kom (met 5%) toegenomen ten opzichte van 2023. 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

De uitwerking en uitvoering van de nieuwe pijler ‘Natuur voor en door Brabanders’ doen we samen met de Brabanders. Dit is een intensief proces. We schrijven dit niet voor, maar maken hierover procesafspraken met partijen. Wij zien het als onze rol om dit te gaan organiseren en stimuleren, en partijen daaraan te gaan verbinden om mee te doen.

Omschrijving (toelichting)

De rol van vrijwilligers, intermediaire organisaties, jeugd, en onderwijs is toegenomen, en een factor van belang. Bedrijven en ondernemers zijn, ook financieel, meer en op innovatieve manieren betrokken bij het natuurbeleid. We stimuleren initiatieven waarbij burgers (georganiseerd) natuur en landschap ontwikkelen, beschermen of beheren. Brabanders zijn meer natuurbewust. 

Indicator:

• Nog nader te bepalen 

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

Voor de versterking van de beweging van de vergroening zoeken we aansluiting bij de energie en wijsheid van de samenleving, waarbij de provincie initiatieven uit de samenleving aanjaagt en inspeelt op maatschappelijke ontwikkelingen. We zorgen dat de rol van vrijwilligers, intermediaire organisaties, jeugd, gemeentes en onderwijs is toegenomen, en een factor van belang is. We stimuleren initiatieven waarbij burgers georganiseerd natuur en landschap ontwikkelen, beschermen of beheren. Brabanders zijn meer natuurbewust. 

Omschrijving (toelichting)

We werken eraan dat luchtkwaliteit, geluid-, en geur- en lichthinder geen overlast veroorzaken bij mens, flora en fauna. Een ongezond buitenmilieu veroorzaakt 3,5% van alle ziektelast in Nederland. De wettelijke milieunormen zorgen voor een bepaalde basiskwaliteit. We voldoen ten minste aan de wettelijke milieunormen maar dat betekent niet dat er geen gezondheidsschade of hinder is. Daarnaast is onze ambitie om de ernst en cumulatie van milieubelasting terug te dringen. Hiermee dragen we bij aan de ambities van de provincie om gezondheid, kwaliteit van leven en welzijn te beschermen en te bevorderen.  

Met het Schone Lucht Akkoord hebben we afgesproken dat we een passende bijdrage leveren aan de landelijke doelstelling van 50% gezondheidswinst uit binnenlandse bronnen in 2030 ten opzichte van 2016. 

Indicator:

• In 2030 is de luchtkwaliteit verbeterd en de geluidsoverlast verminderd

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

Omschrijving (toelichting)

Indicator:

• De kwaliteit van de uitvoering van VTH voldoet aan de kaders van landelijke wetgeving;
• Bij het opstellen van de provinciale beleidskaders en uitvoeringsagenda’s voor o.a. Natuur, Water, Milieu, Energie, Landbouw en Voedsel wordt bewust bezien of en hoe beschikbare VTH-instrumenten ingezet kunnen worden om een bijdrage te leveren aan het bereiken van een beleidsdoel.

Kwaliteit (indicator)

Kwaliteit (toelichting)

Het uitstel van de inwerkingtreding van de Omgevingswet naar 1 januari 2024 heeft ervoor gezorgd dat zowel de provincie als de Omgevingsdiensten meer tijd hebben om zich voor te bereiden op de komst van de Omgevingswet. Zo is er meer tijd om voor te bereiden op de bijbehorende werkprocessen in samenhang met alle partners alsook op de aansluiting op het DSO.  

Tevens brengen we via een datagestuurde aanpak het domein rondom de stikstofoxiden (NOx) emitterende bedrijven (inrichtinggebonden niet-veehouderijen) in beeld en we bepalen daarvoor een adequaat toezichtniveau om op basis daarvan te komen tot een aangepaste programmering van het toezicht op dit thema.  

Bij Brabantse beleidskaders en uitvoeringsagenda’s maken we bewuste keuzes (handelingsperspectief) in de selectie van de beschikbare instrumenten, waaronder VTH, om een bijdrage te leveren aan het bereiken van de doelen. VTH en de omgevingsdiensten sluiten aan de voorkant aan bij het opstellen van beleid. Zo krijgen Omgevingsveiligheid en de aanpak van de (potentieel) zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) een belangrijke rol in de nieuwe uitvoeringsagenda Milieu. Daarnaast kan het Interbestuurlijke Programma, voortkomend uit de commissie van Aartsen over het VTH-stelsel, zijn doorwerking krijgen in de uitvoering van VTH in Brabant. Komend jaar komt hier naar verwachting meer duidelijkheid over.