Programma 4 Economie en Energie

Algemeen beeld van het programma

Terug naar navigatie - Algemeen beeld van het programma

Brabant staat er economisch goed voor. De hoogwaardige maakindustrie heeft goede vooruitzichten, de export groeit en de werkloosheid daalt stevig. In de perspectiefnota is op de economische kansen, maar ook op de risico’s om de groei vast te houden, nader ingegaan. In 2018 zetten we ons beleid en de uitvoering voort, gericht op het op orde krijgen en houden van de economische basisstructuur en onze topclusters, maar we plaatsen ook enkele accenten. In de perspectiefnota 2017 zijn onderstaande (economische) bestuursopdrachten opgenomen:

  • Digitalisering
  • MKB plusfaciliteit.

Overige accenten in 2018 zijn:

  • De uitvoering van de innovatieprogramma’s voor de economische clusters, zoals High Tech Systemen en Materialen en de cross-over met Agrofood;
  • Het stimuleren van de aansluiting onderwijs-arbeid via het Kennispact 3.0;
  • Een dynamische agenda circulaire economie ter versterking van de bestaande uitvoeringslijnen.
  • De uitwerking van de impuls voor internationalisering en branding;
  • Versteviging doorlopende lijn Europa (via Europese programma's, opstellen nieuwe RIS3), Rijk (doorzetten MIT, Invest.NL), samenwerking andere provincies en BOM (uitwerking meerjarenprogramma BOM).

Onze doelstellingen voor het programma Economie zijn uitgewerkt in het Economisch Programma Brabant 2020 en de Energie-agenda 2010-2020. Daarmee dragen we bij aan de maatschappelijke opgaven. Wij spelen een bescheiden maar betekenisvolle rol in de nationale en Brabantse economie. Dat doet de provincie uiteraard niet alleen, maar met het onderwijs en bedrijfsleven, triple helixorganisaties, Rijk (MIT, Invest.NL) en Europa (Europese programma's, het opstellen van de nieuwe RIS3). De BOM speelt daarbij een belangrijke rol als de uitvoeringsorganisatie voor de provincie op economisch gebied. De rol van de provincie is om maatschappelijke uitdagingen te herkennen en te analyseren (buiten), hiervan te bepalen wat de betekenis van de provincie kan zijn op inhoudelijk, instrumenteel en financieel gebied (binnen) om vervolgens de uitvoering weer onder te brengen bij andere organisaties (buiten). Door dit samenspel met partners en met de ons ter beschikking staande instrumenten, kunnen wij daadwerkelijk verschil maken.

Programma 4 Economie op hoofdlijnen

Economisch programma Brabant

Terug naar navigatie - Economisch programma Brabant

Wat wil de provincie bereiken?

Een toekomstbestendige economische structuur in een globaliserende en snel veranderende wereld geeft veerkracht voor een duurzame welvaart voor de Brabantse burgers, met voldoende werkgelegenheid op alle niveaus. Via het Economisch Programma Brabant 2020 wordt gestuurd op een veerkrachtig, innovatief economisch (eco)systeem. Innovatie in samenhang met versterking van onze kenniseconomie, een doelgericht arbeidsmarktbeleid, het bieden van ruimte voor bedrijvigheid en internationalisering als doorsnijdend thema. Dit draagt bij aan de aanpak van de maatschappelijke opgaven, zoals het circulair maken van onze economie, het verduurzamen van onze landbouw, het verminderen van onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en het organiseren van slim en duurzaam vervoer. Waar economische ontwikkelingen effectief verbonden kunnen worden met deze opgaven snijdt het mes bovendien aan twee kanten: maatschappelijke vraagstukken worden opgelost en in de zoektocht naar deze oplossingen wordt het Brabants MKB-bedrijfsleven versterkt en neemt de werkgelegenheid toe. We werken hierbij vanuit de sterkten van Brabant; industrie in combinatie met een robuuste kennisinfrastructuur via zes prioritaire economische clusters: Hightech systemen en materialen (HTSM, inclusief automotive), (Agro)food, Biobased economy, Logistiek/supply chains, Life sciences & Health en Maintenance & Services.

We zien steeds meer mondiale trends doorwerken in Brabant. Twee zijn er voor Brabant zeer relevant. We zien digitalisering, samen met circulaire economie als de meest urgente en kansrijke trends om te anticiperen op een toekomstbestendige economie. Hierdoor blijft Brabant koploper als regio van kennis en innovatie.

Talent

Terug naar navigatie - Talent

Wat wil de provincie bereiken?

Wij kunnen onze (economische) ambities niet waarmaken zonder te investeren in het ontwikkelen, aantrekken en behouden van talent. De Agenda van Brabant en ons Bestuursakkoord zijn daarvan doordesemt. We werken aan een aantrekkelijke provincie waar het goed wonen, werken en recreëren is. En we bieden een economisch klimaat dat uitnodigt tot investeren en innoveren. Brabant heeft veel te bieden. Door branding brengen we de aantrekkingskracht van onze provincie over het voetlicht. Binnen die context maken bedrijven en burgers uiteraard wel zelf hun eigen keuzen.

De provincie is slechts één van de spelers met een rol richting talent. Ook onze partners hebben een verantwoordelijkheid en pakken de handschoen op in het creëren van een aantrekkelijk vestigings-, leef- en ontwikkelklimaat. De Brabantse B5 steden investeren fors in hun cultuur aanbod en evenementen, ook voor jongeren. Onderwijsinstellingen investeren in het opleiden en aantrekken van (internationale) studenten en het bedrijfsleven en Brainport zetten programma’s op voor (internationale) kenniswerkers.

 Op diverse plaatsen in deze begroting komt het thema “talent” terug. Binnen economie waar het de arbeidsmarkt en onderwijs betreft en het met Brainport aantrekken van buitenlands talent en het vasthouden daarvan, maar ook de programma’s die wij ondersteunen om talent op het gebied van sport en cultuur verder te ontwikkelen. En intern met ons eigen traineeprogramma. 

Digitalisering

Terug naar navigatie - Digitalisering

Wat wil de provincie bereiken?

Wereldwijd, dus ook in Brabant, voltrekt zich een ingrijpende transitie die voortkomt uit de ontwikkelingen in de digitale wereld. Het internet en de daarmee verbonden informatie- en communicatietechnologieën leiden tot nieuwe kansen voor de economische spelers in Brabant, en tot nieuwe manieren voor de provincie en haar partners om Brabant gezonder, veiliger en socialer te maken. In Brabant willen we voorop lopen in deze nieuwe wereld. In 2017 zijn we begonnen met het opstellen van een Versnellingsagenda Digitalisering. De agenda richt zich op vier hooflijnen:
(1) ‘Brabant Smart Region’ – Brabant als proeftuin voor de inzet van nieuwe digitale technieken;
(2) ‘Ruim baan voor de data economie’, de belangrijkste transformerende kracht voor alle Brabantse sectoren;
(3) ‘Heel Brabant Digitaal Verbonden’ – het verbinden van mensen, bedrijven en objecten is een cruciale randvoorwaarde in een digitaliserende wereld;
(4) De provinciale organisatie ‘Fit for future’.
In februari 2018 wordt een Statenvoorstel Versnellingsagenda Digitalisering voorgelegd aan PS. Hierbij wordt ook de inzet rondom het Breedbandfonds Brabant meegenomen.

Circulaire Economie

Terug naar navigatie - Circulaire Economie

Wat wil de provincie bereiken?

Vanuit een dynamische Uitvoeringsagenda versnellen we de transitie naar een Circulaire Economie, samen met kennisinstellingen, andere overheden, maatschappelijke organisaties en met bedrijven in de lead. Met minder grondstoffenverspilling, afbouw van fossiele brandstoffen en kritische metalen, waar mogelijk vervanging door biobased materialen en met nieuwe innovatieve businessmodellen. Hierdoor ontstaat niet alleen meerwaardecreatie voor de economie, maar ook voor andere maatschappelijke opgaves op ecologisch en sociaal gebied. Onze inzet op circulaire economie gaat hand en hand met de energie-aanpak, waarmee wij bijdragen aan verlaging van de CO2 emissies en de klimaatafspraken van Parijs.

Energie en Energietransitie

Terug naar navigatie - Energie en Energietransitie

Wat wil de provincie bereiken?

De energieopgave vanuit Energieagenda 2010-2020 is meerledig: 14% duurzame energieopwekking in 2020, 6 % energiebesparing in 2020 en de energie-innovatie stimuleren zodat het tempo van de verduurzaming na 2020 sterk toeneemt. De uitvoering staat beschreven in uitvoeringsprogramma energie 2016-2019. Een belangrijk aandachtspunt in 2018 is de verankering van energie in de gemeentelijke bestuursakkoorden. Dit is noodzakelijk om lokaal voldoende uitvoeringskracht te organiseren

De in de prestatietabel opgenomen doelen en prestaties zijn gebaseerd op de nota Energie Agenda Brabant 2020. In 2018 zullen we ons beleidsplan Energie Agenda Brabant 2020 en de hierin verankerde beleidsdoelen en prestaties herijken en in het beleidsplan Energie Agenda Brabant 2030 aan Provinciale Staten aanbieden

Internationalisering en branding

Terug naar navigatie - Internationalisering en branding

Wat wil de provincie bereiken?

Wij richten ons op internationale bewustwording, samenwerking van het regionale bedrijfsleven en kennis- en onderwijsinstellingen en het verzilveren van kansen in het buitenland. 2018 staat in het teken van het doorzetten van de ingeslagen internationale weg en specifiek uitvoering geven aan de Intensivering Internationalisering en Branding 2017-2019. Daarnaast zal de verbreding van internationalisering naar andere beleidsterreinen dan economie verder vorm en inhoud krijgen. De naderende Brexit is voor de provincie aanleiding om sterker in te zetten op innovatiesamenwerking binnen het (continentale) Europa met name op de gebieden nanotechnologie, regeneratieve medicijnkunde, fotonica en robotica.

Europese programma’s

Terug naar navigatie - Europese programma’s

Wat wil de provincie bereiken?

Met behulp van Europese programma’s willen we optimaal en op een strategische manier gebruik blijven maken van de kansen die Europa ons biedt om provinciale beleidsdoelen te bereiken.
Meer informatie over de Europese programma’s is terug te vinden in paragraaf 9.

Uitwerking Algemeen economisch beleid (04.01)

Toelichting op de verschillen tussen Begroting 2018 en 2017

Terug naar navigatie - Toelichting op de verschillen tussen Begroting 2018 en 2017

De raming van de lasten in 2018 is ruim € 21 mln. lager dan in 2017. Dit wordt veroorzaakt door de volgende effecten:

  • Voor het Leisure Ontwikkel Fonds is in 2017 een bijdrage geraamd van € 5 mln. (betreft een begrotingssubsidie in de vorm van projectsubsidie, dus de volledige last wordt op moment van beschikking genomen);
  • De cofinancieringsmiddelen Europese programma’s zijn nog niet opgenomen in de raming 2018 ( verschil t.o.v. 2017 bedraagt € 16 mln.). Deze worden bij de burap 2018 geraamd op basis van de gerealiseerde en nog te verwachte beschikkingen. Deze lasten worden gedekt uit de reserve Cofinanciering Europese programma’s.

Uitwerking Economisch programma Brabant (04.02)

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Toelichting op de verschillen tussen Begroting 2018 en 2017

Terug naar navigatie - Toelichting op de verschillen tussen Begroting 2018 en 2017

De raming van de lasten in 2018 is bijna € 19 mln. lager dan in 2017. Dit wordt veroorzaakt door de volgende effecten:

  • In 2017 is ruim € 6 mln. geraamd voor bijdrage MIT (waarvan 50% EZ bijdrage). In 2018 zijn hier (nog) geen middelen voor beschikbaar;
  • Voor het uitvoeringsprogramma Biobased Economy zijn middelen van 2018 naar voren gehaald, hierdoor is voor 2017 een raming opgenomen die € 5 mln hoger is dan voor 2015;
  • Voor Ruimte voor bedrijvigheid was in 2017 € 8 mln. meer geraamd dan in 2018. (Fes-middelen, overhevelingen van 2016 naar 2017 m.b.t. Ruimte voor bedrijvigheid, breedbandmiddelen).

Uitwerking Duurzame energie en energietransitie (04.04)

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Duurzame energie en energietransitie

Terug naar navigatie - Duurzame energie en energietransitie

De energieopgave is meerledig: 14% duurzame energieopwekking in 2020, 6% energiebesparing in 2020 en de energie-innovatie stimuleren zodat het tempo van de verduurzaming na 2020 sterk toeneemt. De uitvoering staat beschreven in uitvoeringsprogramma energie 2016-2019. Eind 2017 wordt een voorstel aan u voorgelegd m.b.t. het tweede deel van de investeringsmiddelen, die in het bestuursakkoord zijn gereserveerd. Daarnaast zullen wij eind 2018 een nieuw beleidskader energie 2018-2030 aan u voorleggen. De uitkomsten hiervan zullen daarna in de begroting landen.

Een belangrijk aandachtspunt in 2018 is de verankering van energie in de gemeentelijke bestuursakkoorden. Dit is noodzakelijk om lokaal voldoende uitvoeringskracht te organiseren. De provincie zal de lokale kracht ondersteunen met bestaande instrumenten (energiefonds, sociaal innovatie team, OP-Zuid). Daarbij leggen wij de verbinding tussen de Brabantse Energie Alliantie, de regionale energiestrategieën en lokale uitvoeringsplannen.

Hieronder zijn de belangrijkste mijlpalen per thema voor 2018 opgenomen, die allen bijdragen in de bovenliggende doelen uit de Energieagenda van Noord-Brabant 2010-2020 en het hier onderliggende uitvoeringsprogramma Energie: 14 procent duurzame energieopwekking in 2014 en 6 procent energiebesparing in 2020. Het stimuleren van innovatie is hierbij een belangrijke drijver onder en achter deze twee doelstellingen.

Zo gaan we dat doen

Toelichting op de verschillen tussen Begroting 2018 en 2017

Terug naar navigatie - Toelichting op de verschillen tussen Begroting 2018 en 2017

De raming van de lasten in 2018 is € 3 mln. lager dan in 2017. Dit wordt met name veroorzaakt door de volgende effecten:

  • In 2017 is er € 1,5 mln geraamd t.b.v. Greendeal proeftuinen (raming 2018 € 0 );
  • In 2018 is er € 1,1 mln doorgeschoven 2017 naar 2018 t.b.v Elektrisch rijden & slimme netwerken;
  • In 2017 is (o.b.v. uitvoeringsprogramma Energietransitie 2016-2019) € 2,5 mln meer geraamd dan in 2018.

Relatie Bestuursakkoord & Perspectiefnota 2017

Relatie Bestuursakkoord & Perspectiefnota 2017

Terug naar navigatie - Relatie Bestuursakkoord & Perspectiefnota 2017

Het bestuursakkoord Beweging in Brabant legt accenten bij de economische ontwikkeling van de regio. Innovatie binnen de economische clusters neemt een centrale plek in; het MKB zien we als de economische ruggengraat voor Brabant. Zoals in de vorige paragraaf gemeld, zijn de thema’s circulaire economie en digitalisering van belang, aangezien zij dwars door alle clusters heen snijden en van invloed zijn op ons economisch handelen.

Het college heeft in 2017 een verkenning naar circulaire economie uitgevoerd. Op basis van deze verkenning wordt in 2018 een dynamische agenda opgesteld om de transitie naar een circulaire economie te versnellen. De uitvoering van projecten vindt 

plaats in de reguliere programma’s, zoals Economisch programma, Agrofood, PMWP/Groene Groei, Mobiliteit en Infra en Inkoop. De bijbehorende prestaties en kpi’s volgen uit de dynamische agenda.

Digitalisering is expliciet aan de orde gekomen in de Perspectiefnota 2017 en is aangemerkt als bestuursopdracht. Een tweede economische bestuursopdracht in de Perspectiefnota 2017 is de ‘MKB-plusfaciliteit Brabant’. De opdracht is reeds uitgewerkt in het Statenvoorstel 49/17 (zie tevens paragraaf Europese programma’s).

Het bestuursakkoord bevat ambities op gebied van kennis, onderwijs en arbeidsmarktbeleid. Het ‘Kennispact 3.0’ en het initiatief ‘Logistics Connection Breda’ zijn hier voorbeelden van die in 2018 nader worden uitgewerkt. Ook de Intensivering Internationalisering & Branding 2017–2019 is een uitwerking van de afspraken die over deze onderwerpen zijn gemaakt in het bestuursakkoord. In 2018 wordt uitvoering gegeven aan deze impuls.

Beleidsprestaties Begroting 2018

Inzet verbonden partijen en Fondsen

Terug naar navigatie - Inzet verbonden partijen en Fondsen

Verbonden partijen dragen bij aan het realiseren van de economische doelstelling zoals opgenomen in de agenda van Brabant en het bestuursakkoord 2015-2019. Het gaat daarbij om Havenschap Moerdijk, Enexis, CBL, Vordering op enexis, Verkoop vennootschap, CSV Amsterdam, Publiek belang elektriciteitsproductie, Brabant water, Eindhoven airport, BOM, Aviolanda, OLSP BOM, Green Chemistry Campus).
Uit de eerste en tweede tranche investeringsagenda zijn Het Breedbandfonds Brabant, Energiefonds Brabant, Innovatiefonds Brabant, Biobasedfonds en Cleantech opgericht. Met de middelen uit het bestuursakkoord van eerdere jaren is het Life Sciences & Health fund, BHB en Redmedtech Discovery Fund opgericht.

In de paragraaf 6 Verbonden Partijen zijn de KPI’s van Breedbandfonds Brabant, Energiefonds Brabant, Innovatiefonds Brabant opgenomen en in de bijlage 9 van de begroting is bij uitwerking paragraaf verbonden partijen een toelichting op de doelstelling per verbonden partij en fonds opgenomen.

Havenschap Moerdijk & Havenbedrijf Moerdijk
Op het Haven- en Industrieterrein Moerdijk werken ongeveer 8,5 duizend mensen en indirect biedt het nog eens bijna 8 duizend banen, waarmee het stevig bijdraagt aan de werkgelegenheid in de regio. Verder is de Haven van Moerdijk een nationaal en Europees knooppunt van multimodale vervoersstromen, die een belangrijke positie inneemt in de Vlaams-Nederlandse Delta.
De aanwezige chemie op het terrein draagt bij aan innovaties op de cross sectorale ontwikkelingen van de biobased economy. Op het gebied van energie worden ook de mogelijkheden verkend om duurzame verbindingen tot stand te brengen door het hergebruik van warmte reststromen.
In oktober 2016 is met Havenbedrijf Rotterdam een traject gestart om via een Joint Fact Finding de mogelijkheden voor samenwerking tussen Havenbedrijf Moerdijk en Havenbedrijf Rotterdam nader te verkennen. De afspraken zijn vastgelegd in Memoranda of Understanding (MoU). De Joint Fact Finding heeft als doel om de gedeelde belangen ingeval van samenwerking te identificeren en te bewerken en om een gedeeld beeld op te stellen over de inhoud en organisatievorm van de toekomstige samenwerking. Op basis van de uitkomsten van de verkenning nemen partijen, de directie, bestuurders en aandeelhouders van de havenbedrijven nadere besluiten over het vervolg van het proces.

Enexis
Enexis is, als één van de ondertekenaars, een belangrijke partner in de Brabantse Energie Alliantie. Ook in het Provinciale energieprogramma zijn verschillende thema’s zoals warmte, energieke landschappen, Nul op de meter, sustainable energy farming en groene mobiliteit waar de rol van Enexis van grote meerwaarde kan zijn.

Enexis, provincie en deelnemende gemeenten hebben op dit moment al een meerjarige samenwerking voor de ontwikkeling en uitrol van laadinfrastructuur voor elektrisch vervoer in Brabant. Ook zijn er aanvullende afspraken over samenwerken in Buurkracht en Nul op de Meter. In 2018 wordt deze samenwerking verdiept en verbreed.

Daarbij werkt Enexis aan de herijking van haar strategie die in 2017 wordt gepresenteerd. Aan de hand daarvan wordt een nadere invulling gegeven aan de toekomstige samenwerking. De alliantie tussen Enexis en provincie biedt door zowel concrete als strategische samenwerking, een belangrijk fundament voor het kunnen behalen van de energiedoelstellingen ten aanzien van CO2 reductie en Groene groei in Noord-Brabant.

Special Purpose Vehicles (SPV’s)
In 2009 is besloten de aandelen in het productie- en leveringsbedrijf van Essent te verkopen aan energiebedrijf RWE. Netwerkbedrijf Enexis is hierbij eigendom gebleven van de publieke aandeelhouders. Daarnaast is een aantal Special Purpose Vehicles opgericht om de verkoop van Essent financieel verder af te wikkelen. Het gaat hierbij om de volgende SPV’s: CBL Vennootschap BV, Vordering op Enexis BV, Verkoop Vennootschap BV, CSV Amsterdam BV en Publiek Belang Elektriciteitsproductie BV.

Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM)
De transitie naar een innovatieve, circulaire en robuuste Brabantse economie draagt bij aan een aantal maatschappelijke opgaven. De uitvoering van het Economisch Programma en de inzet van de BOM is daarop gericht. De provincie Noord-Brabant stuurt daarbij op een fors aantal vlakken, in die zin dat de provincie het beleid maakt, dat de provincie samen met de BOM en andere organisaties een programma opstelt en dat de BOM en andere organisaties dat programma uitvoeren. Naast de BOM betreft dit organisaties als de triple-helix-organisaties, de universiteiten en hogescholen, gemeenten, de valorisatieprogramma’s, etc.
De totaalopgave voor het bevorderen van een concurrerende economie in relatie tot de maatschappelijke opgaven is daarbij het uitgangspunt. De opdracht van de BOM is afgeleid van deze totaalopgave en wordt vastgesteld in het jaarprogramma 2018.

Business Park Aviolanda (BPA)
Het BPA draagt bij aan het verzilveren van kansen voor het topcluster Aerospace & Maintenance die ontstaan door de komst van onderhoudswerk aan de F-35 naar Woensdrecht.

PZEM NV
PZEM NV is hoofdzakelijk georiënteerd op Zeeland met haar activiteiten. Het belang voor Brabant is dan ook gering en daarmee ook de bijdrage van PZEM NV aan het programma Economie en energie. Delta kiest steeds vaker voor duurzame vormen van energieopwekking.

Green Chemistry Campus
De Green Chemistry Campus draagt bij aan het creëren van werkgelegenheid, met name in West-Brabant, zoals ook het doel is van het Actieplan Economische Structuurversterking West-Brabant. De ontwikkeling op de campus betreft de biobased economy, die deel uitmaakt van het bereiken van een circulaire economie. De biobased economy stimuleert de cross-sectorale samenwerking tussen chemie en agrofood waarmee nieuwe verdienmodellen worden opgezet.

Pivot Park & Oss Life Science Park Vastgoed (OLSP)
In 2017 is Pivot Park overgenomen van de BOM om verbinding tussen parkorganisatie en vastgoed te verbeteren. Medio 2017 is een tijdelijke samenwerkingsovereenkomst ondertekend door Pivot Park, OLSP Vastgoed, gemeente Oss en de provincie met de ambitie om Pivot Park te laten uitgroeien tot een open innovatieve campus voor Life Sciences & Health. Deze overeenkomst zal in 2018 worden omgezet in een definitieve samenwerkingsovereenkomst voor de periode 2018-2026.