Inleiding en hoofdlijnen Begroting 2018

In 2018 zetten we stevig in op de uitvoering van de maatschappelijke opgaven uit het bestuursakkoord 2015-2019 ‘Beweging in Brabant’ en de eerder door uw Staten vastgestelde bestuursopdrachten uit de perspectiefnota 2017. Wij zijn ook nieuwsgierig naar de afronding van de kabinetsformatie en de nieuwe richting en kansen die hieruit volgen. Wij volgen dit proces nauwlettend en houden ruimte om op de uitkomsten in te kunnen spelen.

Halverwege deze bestuursperiode zien we volop beweging in Brabant. Het gaat goed met onze provincie. We werken gezamenlijk hard om ons klaar te maken voor de toekomst. We zien dat de economie groeit, de werkloosheid daalt, de koopkracht stijgt, energie schoner wordt, voedselproductie verduurzaamt, mobiliteit slimmer wordt, bestuur vernieuwt, leegstand transformeert en cultuur bindt. Maar dat betekent zeker niet dat we de komende jaren terug kunnen schakelen. In tegendeel. We gaan volle kracht vooruit met de opgaven uit het bestuursakkoord.
De maatschappelijke opgaven vragen steeds vaker een aanpak die wordt gekenmerkt door een brede inzet en betrokkenheid van Brabant. We doen dit door slim in te spelen op initiatieven uit de samenleving en benutten kansen door op zoek te gaan naar mogelijkheden om de uitvoering te versterken.

Het afgelopen jaar hebben we veel gesprekken gevoerd met Brabanders om samen een gedragen visie op de Brabantse fysieke leefomgeving te ontwerpen. Het vaststellen van de omgevingsvisie is een belangrijk stap in 2018. De omgevingsvisie gaat over het versterken van de woon, werk en leef kwaliteit in Brabant.
De uitvoering van opgaven vraagt steeds vaker een begrotingsprogramma overstijgende aanpak. Een voorbeeld van een dergelijk programma overstijgend vraagstuk doet zich voor bij het tegengaan van ondermijnende criminaliteit in het buitengebied. Het rapport ‘Ondertussen in het buitengebied’ snijdt de bewustwording en urgentiebesef rond de problematiek in het buitengebied aan. Wij hebben de conclusies uit het rapport onderschreven en de aanbevelingen vertaald naar een concrete opdracht waarbij ook twee prioriteiten zijn benoemd te weten, aanpak leegstand en recreatieparken. We pakken de opvolging van het rapport daadkrachtig 

op en hebben in het Statenvoorstel behorend bij deze begroting gevraagd om hier middelen voor vrij te maken.

Daarnaast geven we aan onderstaande belangrijke ontwikkelingen in 2018 bijzonder aandacht: 

• Digitalisering;
• Versnelling transitie intensieve veehouderij;
• De energietransitie.

Op 7 juli hebben uw Staten besloten over de maatregelen voor de veehouderij in het kader van de verordeningen natuurbescherming en ruimte. Het beleid van de provincie is erop gericht dat de Brabantse veehouderij zich verder ontwikkelt naar een slimme, maatschappelijk gewaardeerde, duurzame, renderende sector in harmonie met haar omgeving. Dit vraagt veel van de veehouders in onze provincie. Wij gaan de veehouders in Noord-Brabant daarin ondersteunen en begeleiden. De ondersteuning vindt plaats aan de hand van een pakket aan steunmaatregelen. Uw staten hebben reeds over de 80% versie van het voorgenomen pakket gesproken. Wij maken in overleg met uw Staten en de sector het pakket aan ondersteunende maatregelen definitief. Het pakket bevat vier hoofdsporen:

1. Het bevorderen van de ontwikkeling en introductie van innovatieve stalsystemen die uitgaan van een ‘bron’-aanpak;
2. Bedrijfsgerichte ondersteuning (bij jonge ontwikkelende veehouders en oudere stoppende veehouders);
3. Een fonds dat met kapitaal individuele veehouders helpt de gevraagde investeringen te financieren;
4. Een ondersteuningsnetwerk.

De energietransitie krijgt de komende jaren onze volle aandacht. De uitvoering staat beschreven in uitvoeringsprogramma energie 2016-2019. Eind 2017 krijgen uw Staten een voorstel aangeboden over het tweede deel van de investeringsmiddelen voortvloeiend uit het bestuursakkoord. Voor deze majeure opgave is het belangrijk dat ‘energie’ in 2018 wordt verankerd in gemeentelijke bestuursakkoorden. Hierdoor wordt de uitvoeringskracht op lokaal niveau versterkt en door ons ondersteund. Wij leggen in dit kader ook een verbinding met de bestuursopdracht Brabantse Agenda Wonen. Over de uitwerking van deze bestuursopdracht bent u reeds geïnformeerd. Meer en meer gaat het ook om de meerwaarde van het wonen als één van de drijvende krachten achter het oplossen van maatschappelijke opgaven. Dit geldt ook voor de energietransitie. Vanuit de Brabantse Agenda Wonen wordt bijgedragen aan versnelling van het verduurzamen van de woningvoorraad en daarmee aan de verdere energiebesparing in de bestaande gebouwde omgeving.

Naast de genoemde thema’s gaan we het komend jaar volop aan de slag met de speerpunten uit het bestuursakkoord. We beschrijven hieronder kort en kernachtig enkele hoofdpunten op de thema’s en opgaven uit het bestuursakkoord.

Veerkrachtige arbeidsmarkt en economische ontwikkeling
Brabant staat er economisch goed voor. In 2018 zetten we ons beleid en de uitvoering daarvan stevig voort. We richten ons op het op orde krijgen en houden van de economische basisstructuur en onze topclusters. Met de uitwerking van de bestuursopdracht MKB+faciliteit zorgen we voor een faciliteit om snel groeiende (middelgrote) MKB bedrijven te stimuleren. Wij kunnen onze (economische) ambities niet waarmaken zonder te investeren in het ontwikkelen, aantrekken en behouden van talent. De Staten hebben middels het aannemen van motie “M1 De Toekomst van Brabant” hier ook aandacht voor gevraagd. Op diverse plaatsen in deze begroting komt het thema “talent” terug.

Verduurzamen landbouw
Brabant streeft naar een duurzame agrofoodsector in 2020. Hier ligt ook een relatie met de aangeboden uitwerking van de ‘bestuursopdracht vitale bodem’. Door het intensieve grondgebruik van de agrarische bodem is deze op veel plaatsen verdicht. Dit heeft nadelige gevolgen voor onder andere de gewasopbrengsten. Wij maken in 2018 agrarische ondernemers en partijen uit de agrofoodketen bewust van de urgentie van een vitale bodem. In het Statenvoorstel behorend bij deze begroting wordt voorgesteld om hier middelen voor te alloceren.

Bestuurlijke vernieuwing en samenwerking
Wij willen in dit kader Noord-Brabant op een vernieuwende manier sterker maken. Het intensiever samenwerken met andere overheden en andere helix-partners heeft gevolgen voor de rollen, de werkwijze en de verhouding van GS en PS. Daarvoor zoeken wij naar vernieuwing van het handelingsrepertoire van bestuur en organisatie.

Vitaliteit natuur & stedelijke landschappen
We gaan krachtig verder met het realiseren van het Brabants natuurnetwerk en nemen de doorwerking van de tussenevaluatie van BrUG ter hand. We zetten ons in op het verbeteren van de omgevingskwaliteit van onze provincie via bijvoorbeeld de Brabantse Aanpak Leegstand’. Dit programma stimuleert (stedelijke) transformaties. De uitwerking van de ‘Brabantse Agenda Wonen’ speelt in het verbeteren van de stedelijke landschappen tevens een belangrijke rol.

Opgave Slimme & duurzame mobiliteit
Om bij te dragen aan de concurrentie en agglomeratiekracht van Brabant werken we aan een veilig, slim en duurzaam mobiliteitsnetwerk. In 2018 vertalen we de dialoog met Brabanders en professionals over de toekomst van mobiliteit naar provinciaal beleid. We werken onder andere via de programma’s ‘SmartwayZ.NL’, ‘Beter Benutten’ en ‘Hoofdfrequent Spoor’ aan het oplossen van bereikbaarheids- vraagstukken in Zuid-Nederland.

Circulair maken economie
Wij zien onze inzet op de transitie naar een circulaire economie als een urgente en kansrijke ontwikkeling om te anticiperen op een toekomstbestendige economie. Via het Economisch Programma Brabant 2020 wordt gestuurd op een veerkrachtig, innovatief economisch (eco)systeem. Wij spelen hier in 2018 op basis van een dynamische uitvoeringsagenda op in en blijven zodoende koploper in kennis en innovatie. De uitvoering vindt plaats door meerdere provinciale programma’s, zoals op het gebied van Energie, Milieu/Groene Groei, Mobiliteit & Infra en Agrofood.

Versterken sociale veerkracht
We bouwen van onderop aan een inclusieve samenleving en versterken de sociale veerkracht door maatschappelijke initiatieven te versterken. Dat doen we door initiatieven te faciliteren in kennis en vaardigheden en door hun netwerken te versterken. We maken initiatieven onderdeel van een Brabantbreed lerend netwerk sociale veerkracht. Een onderdeel van de lerende aanpak is het versterken van maatschappelijke initiatieven door ze expertise ten behoeve van impactmonitoring aan te reiken.

Culturele identiteit
Brabant is een bruisende regio. Om dat te behouden en te versterken investeren we in een sterke culturele basisinfrastructuur en identiteit en benutten we de verbeeldingskracht en verbindingskracht van erfgoed. Daarom presenteren we in 2018 samen met onze BrabantStad-partners een gezamenlijke cultuurvisie, ter voorbereiding van de nieuwe kunstenplanperiode 2021-2024. En in 2018 zetten we tijdens het Europees jaar van het Erfgoed in op de Zuiderwaterlinie als icoon voor de Verhalen van Brabant.

Slagvaardige organisatie
We werken aan een opgavegestuurde netwerkorganisatie. Dat betekent een organisatie die denkt en handelt vanuit de opgaven van Brabant. Dit doen wij op basis van duidelijke rollen en toegevoegde waarde van de provincie als bestuurslaag tussen rijk en gemeenten en midden in de samenleving. In 2018 genereren we hiervoor onder andere beweging en verfrissing in onze organisatie en zetten wij in op een flink aantal leer/werk- en participatiebanen.

• Tegelijkertijd staan we voor het realiseren van een substantiële krimptaakstelling. Het Organisatiekostenbudget dat beschikbaar is voor het inzetten van arbeidscapaciteit neemt af van bijna € 98 mln in 2017 naar bijna € 84 mln in 2020. Dit doen we door:
• Een efficiëntere taakuitvoering; we blijven hetzelfde doen met minder capaciteitsinzet;
• Anders en slimmer werken; we kijken naar de mogelijkheden om taken op een andere en slimmere wijze uit te voeren, bijvoorbeeld met behulp van digitalisering of samen met en door anderen, zodat de benodigde capaciteitsinzet vanuit de provincie kleiner kan zijn, maar het beoogde resultaat wel wordt bereikt;
• Tijdelijk (gefinancierd)e taken ook daadwerkelijk af te bouwen; indien deze taken toch voortgezet moeten worden zullen wij de voortzetting hiervan ter besluitvorming aan u voor te leggen. De financiering van veel tijdelijke taken loopt eind deze bestuursperiode af. 

Wij brengen de tijdelijk (gefinancierd)e taken en het moment dat de financiering eindigt de komende maanden gestructureerd in beeld, zodat u indien nodig tijdig over eventuele voortzetting kunt besluiten.

Conform de principes van de beleids- en P&C-cyclus’ hanteren we in de uitwerking van de bestuursopdrachten het principe van ‘eerst beleid, dan geld’. Dat betekent dat er eerst beleid wordt geformuleerd en uitgewerkt en dat daarna de prestaties en eventuele middelen in de begroting worden opgenomen. Daarmee sturen wij stevig op de kwaliteit van het beleid. In het Statenvoorstel behorend bij deze begroting zijn derhalve de financiële gevolgen van de uitwerkingen van de bestuursopdrachten opgenomen. In het voorstel wordt tevens voorgesteld ten behoeve van de opvolging van het rapport “ondertussen in het buitengebied”.

De financiële omvang van deze begroting 2018 bedraagt € 1.232 mln. (ter vergelijking de oorspronkelijke begroting 2017 had een financiële omvang van € 1.306 mln). Dit bedrag wordt als volgt aan de beleidsdoelstellingen binnen de diverse
begrotingsprogramma’s besteed:

Om deze bestedingen te kunnen doen, beschikt de provincie over diverse inkomstenbronnen. De herkomst van de beschikbare middelen is in 2018 als volgt verdeeld: