Programma 1 Bestuur en veiligheid

Het realiseren van beleidsdoelstellingen vraagt om slagvaardig bestuurlijk handelen, recht doen aan de democratie en goede samenwerking. 
De provincie houdt toezicht op de rechtmatige uitvoering van taken door gemeenten, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen en draagt bij aan weerbare Brabantse overheden en werkt ook zelf conform de Brabantse norm weerbare overheid.

In deze burap zijn wijzigingen van de prestaties zoals opgenomen in de voortgangsrapportages voor Toekomstbestendig bestuur, Gezondheid en Brede welvaart verwerkt. Het betrof een verfijningsslag waarbij de prestatie, de indicator en de bijbehorende streefwaarden grotendeels ongewijzigd blijven, maar deze drie onderdelen nu apart worden weergegeven om de leesbaarheid en het inzicht te vergroten.

In mei vond de lancering van Brabantmakers plaats, het nieuwe platform (voorheen werkplaats openbaar bestuur) dat professionals in het Brabantse openbaar bestuur verbindt aan praktijkgerichte vraagstukken. Voor de zomer waren er al meerdere evenementen voor volksvertegenwoordigers, ambtenaren en bestuurders, zoals de sessie Gemeentefinanciën en de Ambtelijke middag van de Regio’s. Ook zijn er informatieve video’s ontwikkeld, zoals over integere kieslijsten voor gemeenteraadsverkiezingen. 

Begin 2025 werd een start gemaakt met het opstellen van de participatieverordening. Beoogde doelstelling om deze nog dit jaar vast te stellen bleek te ambitieus. Vanwege een zorgvuldig proces heeft u ingestemd om de verordening voor het zomerreces van 2026 vast te stellen. Op 13 juni jl. heeft over de participatieverordening een informerende themasessie plaatsgevonden. 

In de Voorjaarsnota van het Rijk en met de meicirculaire gemeentefonds zijn gemeenten deels gecompenseerd voor het ravijnjaar 2026. Wel blijft er aanhoudende financiële onzekerheid nu de inschatting bestaat dat vanaf 2028 een nieuw ravijnjaar ontstaat. Ook vanwege onzekerheden over de financiering van Jeugdzorg. Dit maakt dat het voor gemeenten een uitdaging is ook een sluitende meerjarenbegroting op te stellen. Met de val van het kabinet is op korte termijn geen verbetering van de balans tussen taken en middelen te verwachten. De huisvesting van vergunninghouders staat onverminderd onder druk. 

In samenwerking met de beide RIEC's is een start gemaakt met de actualisatie van de Brabantse norm weerbare overheid. In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen 2026 is, eveneens in samenwerking met de RIEC's Oost-Brabant en Zeeland-West-Brabant, en de VBG, een webinar voor partijbesturen ontwikkeld. Dit om bewustzijn te creëren voor integere kieslijsten. Deze webinar is 30 juni 2025 uitgezonden en verspreid via burgemeesters en griffiers. Aan de opbouw van extra scenario's voor senioren in de Risk Factory Midden-West-Brabant wordt momenteel de laatste hand gelegd. Op 4 september zullen deze in gebruik worden genomen. Aan de aanpak vitale vakantieparken wordt bestendig verder gewerkt. In maart is, in samenwerking met de politie, Platform Veilig Ondernemen [PVO] en Hiswa-Recron, een bijeenkomst georganiseerd voor de ondernemers van recreatieparken in de Kempengemeenten.  Een signalenkaart gericht op ondermijning is in samenhang hiermee ontwikkeld. Op 4 juni 2025 was de jaarlijkse bijeenkomst toezichthouders vakantieparken (80 deelnemers) in het provinciehuis. Met als thema's bevoegdheden, drugscriminaliteit, goed werkgeverschap en mensenhandel.  
 
Op 27 mei 2025 is deze instructieregel voor bewoning recreatiewoningen (gedurende 8 weken) in consultatie gegaan. Recent hebben de provincies samen met de VNG hun zienswijze gegeven op de ter consultatie gepubliceerde instructieregel voor permanente bewoning van recreatiewoningen, van de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Door onze provincie is hieraan inhoudelijk bijgedragen vanuit de expertises op het gebied van Veiligheid, Vrijetijdseconomie, Ruimte & Wonen). In het voorjaar is een bestuurlijk werkbezoek gebracht aan het Centre of Expertise Veiligheid & Veerkracht van Avans. Daarbij is geconstateerd dat we op diverse onderwerpen al goed samenwerken (bijv. Brabant op de Radar; Risicotaxatietool ondermijning bedrijventerreinen). Verder zijn ideeën uitgewisseld om de samenwerking op andere thema’s te onderzoeken. 

Door gezondheid expliciet mee te nemen in ons beleid, bouwen we aan een Brabant waarin iedereen, jong en oud, eerlijke kansen heeft op een gezond leven, nu en in de toekomst. Samen met andere programma’s zetten we stappen om bij te dragen aan een gezonder Brabant.
Het recent ontwikkelde Brabantse Model Positieve Gezondheid biedt een belangrijk handvat om gezondheid structureel te verankeren in ons provinciaal beleid. De provinciale beleidsprogramma’s passen dit model toe om kansen voor gezondheid tijdig te signaleren en te benutten.
Ook de samenwerking met onze partners is verder versterkt. Op 7 april, Wereldgezondheidsdag, ontvingen wij van Young Professionals Brabant de verhalenbundel Een Gezonde Toekomst in Brabant. Die dag ervoeren deelnemers hoe beperkt de kansen op een gezonde toekomst zijn wanneer het volledig aankomt op individuele inzet. 
Op 6 juni verwelkomden wij onze partners tijdens de Dag van de Gezondheid. Dit jaar stond kansengelijkheid centraal: een belangrijk thema voor de gezondheid van alle Brabanders.

Twee sessies van het Brabants netwerk brede welvaart hebben laten zien hoe je op een andere manier kunt ondernemen. Niet alleen winstmaximalisatie staat voorop, maar maatschappelijke waardencreatie. Dit vraagt iets van de ondernemers en ook van het netwerk dat erbij betrokken is. 

De Brabantse monitor brede welvaart is doorontwikkeld en combineert de ervaren brede welvaart in Brabant  met de objectieve cijfers. Daarnaast is erop ingezet om samen met de regio's de monitor zo in te richten dat deze te gebruiken is voor de regiodeals. Voor gezondheid en jongvolwassenen is dit jaar een verdieping opgenomen in de monitor, omdat gezondheid in de vorige monitor als zeer belangrijke indicator naar boven kwam voor de ervaren brede welvaart. 

In het bestuursakkoord is aangegeven dat het de wens is om het Brabants outcomes fund onder te brengen bij de BOM. Vanuit die ambitie lopen sinds de 2e helft van 2024 gesprekken met de BOM om te kijken of zij de uitvoering van BOF2 kunnen oppakken. In het kader van dit vervolgtraject is begin 2025 een marktonderzoek uitgevoerd. 

Huisvesting vergunninghouders

• De landelijke beleidskoers is onzeker door de val van het kabinet. Het is onduidelijk of de voorgenomen wetswijziging (o.a. verbod op voorrang en aanpassing Huisvestingswet 2014) wordt doorgevoerd.
• De contourennota over de intrekking van de Spreidingswet zorgt voor extra onduidelijkheid over de toekomstige landelijke regie.
• De taakstelling voor de tweede helft van 2025 is vastgesteld, maar uitvoering vindt plaats in een instabiel beleidsklimaat.

Financieel toezicht

• Voor de jaren 2026 en verder presenteert een groot deel van de Brabantse gemeenten in de meerjarenbegroting 2025 tekorten. Oorzaak hiervan is de daling van het gemeentefonds vanaf 2026 vanwege de herijking van het gemeentefonds. Met de Voorjaarsnota en meicirculaire gemeentefonds is het ravijnjaar deels gecompenseerd. Daarnaast blijft er onzekerheid over de financiering van jeugdzorg. Dit kan invloed hebben op de uitvoering en intensiteit van financieel toezicht op de begroting 2026 van gemeenten.

Informatie- en archiefbeheer

• Het voorstel voor de nieuwe Archiefwet is begin dit jaar met algemene stemmen aangenomen door de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer moet de parlementaire behandeling echter nog plaatsvinden. Mogelijk wordt het wetsvoorstel door de Eerste Kamer controversieel verklaard na de val van het kabinet. In dat geval zijn er mogelijk inhoudelijke gevolgen voor themaonderzoeken en –bijeenkomsten in 2026 en verder.